Digitale Charterbank Nederland
Seal

Digitale Charterbank Nederland

De Digitale Charterbank Nederland (DCN) is een centraal dataportal waarin uiteindelijk de gegevens van alle in de Nederlandse archiefinstellingen bewaarde charters in één zoekactie kunnen worden doorzocht. Het portal is ontwikkeld in een samenwerking tussen het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis en DE REE archiefsystemen te Groningen, die de digitale toegangen van een groot deel van de Nederlandse archieven beheert. De derde partner in het project, dat werd ondersteund door NWO, was Het Utrechts Archief. Voorts is actieve medewerking verleend door het Regionaal Historisch Centrum Limburg, het Nationaal Archief en veel andere archiefdiensten.

‘Charter’ is de archiefterm voor een afzonderlijk stuk perkament of papier, lees verder

Uw zoekacties: Bestuur van de saksische hertogen over Friesland

1 Bestuur van de saksische hertogen over Friesland ( Tresoar (Frysk Histoarysk en Letterkundich Sintrum) )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
1   Bestuur van de saksische hertogen over Friesland
Inventaris
1. Ter introductie
2. Inleiding
3. Stukken uit het sächsisches hauptstaatsarchiv te dresden
3.1. Originalurkunden (akten in origineel)
3.2. Copiale (kopieboeken)
3.3. Geheimes Archiv
3.3.1. Absterben (Sterfgevallen)
3.3.2. Frieszländische Sachen (Friese zaken)
N.B. Met Frieszländisch kan worden bedoeld: - Het geheel van de Friese landen; - Meer dan één, maar niet alle Friese landen; - Eén van de Friese landen; b.v. het huidige Friesland, het huidige Groningen (provincie) of het huidige Oostfriesland.
3.3.2.01. Generalia
N.B. Deze rubriek omvat 1655 beschrijvingen, 70% van het totaal. De volgorde van de onderverdelingen van de rubriek (subrubrieken a tot en met n) wordt bepaald door het eerste jaartal uit de titel. De subrubrieken zonder jaartal in de titel zijn als laatste opgenomen.
3.3.2.01.01. Frieszländische Sachen 1482-1497
3.3.2.01.02. Frieszländische Sachen 1488-1494
3.3.2.01.03. Frieszländische Sachen 1495 (vol. I)
3.3.2.01.04. Frieszländische Sachen 1495, Rüstungen (bewapening) vol. II
3.3.2.01.05. Frieszländische Sachen 1498-1500
3.3.2.01.06. Frieszländische Sachen 1501-1504
3.3.2.01.07. Frieszländische Sachen 1505-1509
N.B. Oude beschrijving van het bestanddeel: Locat 8182, Frieszländische Sachen 1505-1509. Het bestanddeel (362 folia) is geheel verfilmd. Ruim 90% van de stukken is beschreven. Zie inleiding, p. 24.
672 Brief van George van Saksen als antwoord op een schrijven van de Friese regenten van 27 december 1504, naar aanleiding van de dood van rentmeester Mathias Nijkamer en de verzorging van diens vijf kinderen. Voorts betreffende de bezetting van het huis te Franeker; Hans Passek als kamerschrijver; de opvolger van de rentmeester, die niet Johan Rataller moet zijn maar Frans Minnema; de munten in Friesland, de betaling van Hessel Martena en het uitgeven van land op Het Bildt. Gegeven [te Leipzig] op 18 februari 1505. Concept
673 Brief van dr. Hicke, proost te Emden en hoofdeling te Dornum, aan Heinrich von Slenitz waarin hij schrijft zijn jaargeld van 50 Rijnse gulden "ausz der cammere" [te Leeuwarden] nog niet te hebben ontvangen. Bovendien was de overleden Mathias Nijkammer hem nog geld schuldig. Hij vraagt hem behulpzaam te zijn, zodat de hertog aan Hans ("Hanszen") opdracht geeft het geld te betalen. Gegeven te Dornum op 5 januari 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
674 Graaf Edzard schrijft hertog George betreffende de nalatenschap van meester Nijkamer en de verzorging van diens vijf onmondige kinderen. Gegeven te Aurich op 7 januari 1505. Expeditie
675 Brief van de regenten in Friesland aan graaf Edzard naar aanleiding van het overlijden van Mathias Nijkamer, rentmeester in Friesland. Gegeven te Leeuwarden, ongedateerd (1505). Afschrift of minuut
676 Brief van Wilhelm Truchsess von Waldburg en Veit von Drachsdorf, regenten in Friesland, aan hertog George van Saksen, waarin zij verklaren de verordeningen inzake het bestuur in Friesland te zullen uitvoeren, en om een regeling voor het onderhoud van zichzelf en hun paarden verzoeken. Gegeven te Leeuwarden op 12 februari 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
677 Graaf Edzard schrijft hertog George dat hij de Friese regenten raad heeft gegeven over de wijze van krijgsvoering en verzoekt om spoedige beloning van zijn diensten. Gegeven te Aduard op 7 augustus 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
678 Hertog George schrijft vanuit Leipzig aan de hoofdelingen der Ommelanden betreffende de bevelbrieven die zij van de Groningers ontvangen hebben. Hij verwijst hen naar de Friese regenten. Gegeven te Leipzig op 18 februari 1505. Concept
679 Hertog George schrijft vanuit Leipzig aan Hessel Martena dat hij zijn regenten bevolen heeft de betaling te regelen van zijn landen, die gelegen zijn in het Bildt. Gegeven te Leipzig op 18 februari 1505. Concept
680 George van Saksen weigert om Seifert von Lüttichau en Bernhard Metsch met de goederen uit de nalatenschap van Mathias Nijkamer te belenen, welke zijn gelegen nabij Appingedam. Gegeven te Leipzig op 18 februari 1505. Concept
681 Brief van George van Saksen aan graaf Edzard als antwoord op diens schrijven van 7 januari, aangaande de nalatenschap van Mathias Nijkamer en de verzorging van zijn kinderen. Gegeven [te Leipzig] op 18 februari 1505. Concept
682 Maximiliaan I schrijft zijn zoon Filips van Bourgondië dat de stad Groningen in de rijksban is gedaan en dat hij de hertog van Saksen dient te steunen. Gegeven te Straatsburg op 25 april 1505. Afschrift
683 Brief van de Friese regenten aan George van Saksen. Alhoewel zij van Fritz von Grumbach hadden vernomen dat men nieuwe soldaten kon aannemen, hebben zij opnieuw te Gerkesklooster onderhandeld. Nadat de eerste besprekingen waren mislukt, aangezien de Groningers aan het verdrag van Assen wilde vasthouden, had men een nieuwe dagvaart afgesproken aangezien nieuwe krijgshandelingen ongelegen kwamen. In de tussentijd heeft men in Holland en Gelre soldaten aangeworven. Tijdens de nieuwe onderhandelingen te Gerkesklooster op 5 april hebben zij de Groningers een drietal punten voorgehouden: 1) het afstaan van de Ommelanden 2) de bouw van versterkingen ("hewser") door de hoofdelingen en 3) dat zij zich met de hertog "von wegen yrer stadt entlich entscheyd liessen". Tot "yrer stoltzer und eygner mutwille" hebben de Groningers de voorstellen afgeslagen zeggende: "Eher zy dy Omblande abtreten wolten, eher solt man yn dy helfse abstechen, und welten auch leyb und guth darstrecken und eher solt auch der hoekste [=hoogste] thurn in Groningen mit der obersten spitzenn in dat fundament gekert werden". Men verzamelt troepen te Aduard waar zij, evenals Veit von Drachsdorf met 400 soldaten zullen komen. Graaf Edzard is gevraagd met 600 man te komen, doch het is van belang dat zij voldoende geld ontvangen (en niet in Brabantse munt), opdat de graaf niet opnieuw weerspannig wordt en wegtrekt. Indien de hertog niet in staat is spoedig naar Friesland te komen, waarnaar vele Friezen vragen, dient hij zijn raden ("trefflichen rethe") te sturen. Inzake de bedijking van het Bildt is met Thomas Beukelaar een overeenkomst gesloten. Op 31 maart is hij met 600 man aan het werk begonnen, doch hij denkt 1500 man aan te nemen. Voor Pinksteren moet hem de overige 6000 gulden betaald worden. Alhoewel Frans Minnema zich voor het ambt van rentmeester niet geschikt acht, is dienaangaande een jaarloon van 400 gulden afgesproken, opdat hij twee schrijvers in dienst heeft. Gegeven te Leeuwarden op 7 a
684 De Friese regenten verzoeken de bisschop van Utrecht en de steden Utrecht, Kampen, Zwolle en Deventer om de Groningers geen hulp te geven. Gegeven te Leeuwarden op 5 april 1505. Afschrift
685 Peter von Vern, kastelein te Leeuwarden en provoost in Friesland, verzoekt hertog George om een knecht te mogen aannemen. Gegeven te Leeuwarden op 7 april 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
686 Brief van de Friese regenten aan hertog George betreffende de onderhandelingen met graaf Edzard op 13 april te Aduard inzake de beloning voor zijn krijgsdiensten onder wijlen hertog Albrecht. Voorts betreffende de strijd tegen Groningen, het maken van sluizen in het Bildt, Thomas Beukelaar en de 21e penning. Gegeven te Leeuwarden op 18 april 1505. Expeditie, met opgedrukt ("Friesischen") zegel.
687 Brief van George van Saksen aan de Friese regenten als antwoord op hun schrijven van 18 april, inzake de onderhandelingen met graaf Edzard en de bezwaren van de hoofdelingen over de wijze waarop de 21e penning moet worden opgebracht. Hij zal raden met "bevelh und macht" naar Friesland sturen om deze zaken te regelen. Zij zullen eveneens bekijken of de grietenijen anders bestuurd ("zu bestellen") moeten worden. Voorts betreffende het maken van de sluizen op het Bildt en zijn bedenkingen om de 6000 gulden aan Thomas Beukelaar te betalen. Gegeven op 9 mei 1505. Concept
688 Brief van George van Saksen aan zijn raden Hugo von Leisnig en Cesar Pflug naar aanleiding van de brief die hij van zijn regenten in Friesland had ontvangen over de onderhandelingen met graaf Edzard. Zij moeten er op toezien dat de graaf bij schikking een traktement ontvangt, overeenkomstig het aantal soldaten dat hij in de strijd gebruikt heeft. Voorts moeten zij de bezwaren van de hoofdelingen onderzoeken met betrekking tot de inning van de 21e penning en zien of de grietenijen "anders zu bestellen sein" aangezien enige grietmannen overmatig veel geld van de ingezetenen hebben gevorderd. Geven te Leipzig op 9 mei 1505. Concept
689 Verklaring van de regenten in Friesland betreffende de beloning van graaf Edzard voor zijn bewezen diensten. Hij zal een maandloon van 700 Rijnse guldens ontvangen en een vergoeding voor de schade die hij heeft geleden. Met bijbehorend ceduul: de regenten schrijven dat graaf Edzard te kennen heeft gegeven dat hij de goederen, die hij nu in pand heeft, graag in leen wil ontvangen van de hertog, om op deze wijze te worden voldaan. Gegeven te Aduard op 14 april 1505. Expeditie of minuut? (niet bezegeld).
690 Brief van Heinrich von Slenitz, overste maarschalk, aan Sigmund Pflug, doctor en domproost te Merseburg, betreffende de onderhandelingen met Rooms-Koning Maximiliaan over Groningen. Gegeven te Dresden op 31 maart 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
691 Brief van George van Saksen aan de regenten in Friesland. Aangezien de Groningers zich steeds moedwilliger gedragen, moet hiertegen krachtig worden opgetreden. Zij moeten met graaf Edzard de situatie bespreken. Deze moet 1000 soldaten tegen de stad aannemen, waarover hij het bevel voert, aangezien hij zo snel geen geld kan sturen. Hij is verhinderd om de zaak persoonlijk in handen te nemen, hetgeen hij Edzard door Cesar Pflug heeft laten meedelen. Veit von Drachsdorf dient de graaf ter zijde te staan, aangezien Seifert von Luttichau mit schwachheit beladen [ist]" en Wilhelm Truchsess meer verstand van bestuurszaken heeft. De bezetting op de blokhuizen mag uitgebreid worden, doch de soldij dient niet boven zijn verordening verhoogd te worden. Hij gaat akkoord met de toegestuurde artikelen inzake de bedijking van het Bildt door Thomas Beukelaar en wenst een vlijtige voortgang. Gegeven te Erfurt op 10 maart 1505. Concept
692 Bevelschrift van Rooms-Koning Maximiliaan waarin hij Edzard en zijn broer, graven te Emden en Oostfriesland, beveelt om George en Hendrik van Saksen als landsheer te huldigen. Gegeven te Straatsburg op 4 mei 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan (fol. 31) en afschrift? (fol. 30).
693 Een rijmpje betreffende een in de strijd op de Groningers veroverd groot kanon dat ook in Franeker gebruikt was. 1505.
694 Kwitantie van hertog George, door rentmeester George von Wiedenbach in opdracht van overste maarschalk" Heinrich von Slenitz gegeven aan Hans Baumgartner en Lucas Gassner, voor 1250 gulden rente over de 50.000 gulden die Maximiliaan hem schuldig is. Gegeven te Leipzig op 27 maart 1505. Afschrift
695 Brief van de Friese regenten aan George van Saksen dat, alhoewel men uit zijn schrijven aan Veit von Drachsdorf heeft vernomen dat nu er enige blokhuizen zijn gebouwd het aantal soldaten verminderd dient te worden, men met Veit von Drachsdorf overeen is gekomen om de soldaten nog niet te ontslaan, om op deze wijze te voorkomen dat zij in dienst worden genomen door de Stichtsen. De hertog moet niet rekenen op de belastingen die op Jacobi opgebracht zullen worden, aangezien hiermee Hessel Martena en andere schuldeisers moeten worden betaald. Voorts betreffende het maken van sluizen in het Bildt, dat meer dan 2000 goudgulden zal gaan kosten. Gegeven te Leeuwarden op 2 juli 1505. Met drie (waarschijnlijk) bijbehorende cedulen: De steden in het Sticht zijn van plan om de troepen van de hertog tot muiterij op te zetten, hetgeen met geld verkomen kan worden (fol. 35) Betreffende dr. Hering, "den man doctor Friesze nennet", die wordt aanbevolen wegens zijn grote ervaring en zijn kenni s van de Friese taal (fol. 36) Men heeft uit de brieven van de hertog aan Hugo von Leisnig en Cesar Pflug vernomen dat George op "fuglicher weysze" een oplossing wenst van de bezwaren die graaf Edzard heeft ingebracht inzake de betaling van zijn krijgsdiensten. Men heeft met instemming vernomen dat George een nieuwe regent naar Friesland zal sturen. Voorts betreffende Jarich Poppama. (fol. 37). Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
696 Brief van George van Saksen aan Wilhelm Truchsess von Waldburg en Seifert von Lüttichau, regenten in Friesland en "heymlichen rethen", naar aanleiding van hun schrijven waarin zij het noodzakelijk achtten om 500 soldaten meer aan te nemen wegens de voorbereidingen die in het Sticht worden getroffen. De hertog zal zoveel geld als mogelijk sturen opdat alles "gruntlich wirtt gelangenn". Voorts zullen wederom soldaten worden gestuurd. Gegeven te Leipzig op 14 mei 1505. Concept
697 Wapenstilstand gesloten tussen Filips van Bourgondië en Karel van Gelre. Gegeven te Tiel op 28 juli 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
698 Friese regenten schrijven hertog George naar aanleiding van de banbrieven die hij aan Filips van Bourgondië en enige Utrechtse en Brabantse steden heeft gestuurd. Voorts betreffende het sturen van 4000 goudgulden wegens de oorlog, de 6000 gulden voor de bedijking van het Bildt waarvan de helft ontvangen is, de betaling van Thomas Beukelaar en de geldnood waarin Vijt van Drachsdorf met zijn soldaten verkeren. Wegens de vele regen is de oogst mislukt en zullen de belastingen op Jacobi moeilijk te innen zijn. Gegeven te Leeuwarden op 22 juli 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
699 Maximiliaan I beveelt de bisschop van Utrecht om de Groningers geen steun te verlenen. Gegeven te Keulen op 23 juli 1505. Afschrift
700 Filips van Bourgondië schrijft hertog George van Saksen dat hij zijn brief en het mandaat van de keizer tegen Groningen heeft ontvangen. Hij zal dit naleven. Pogingen tot verzoening. Gegeven op 15 juli 1505. Expeditie, met opgedrukt kleinzegel.
701 Brief van graaf Edzard aan de regenten in Friesland, waarin hij om onmiddellijke terugbetaling verzoekt van de 4000 goudgulden, die hij vanwege de oorlog had geleend. Gegeven te Emden op 23 augustus 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
702 Brief van George von Hopfgarten en Christof von Taubenheim aan George van Saksen. Betreffende geldzaken, zoals de 2300 gulden die men van Herman Pack heeft ontvangen en de problemen omtrent het sturen van 2000 gulden van het geld dat te Frankfurt ligt. Tijdens de bespreking heeft graaf Edzard zich beklaagd ondanks zijn grote diensten "von einer zeit uff dy ander vortrostunge" te moeten zoeken, terwijl de regenten hem duidelijke toezeggingen hebben gedaan. Er moeten raden worden gestuurd om de betaling van zijn diensten te regelen. Zijn verzoek om de gebieden van de Eems tot aan het Groninger Diep in leen? ("erblichen geheist") te krijgen, hebben zij afgewezen. Voorts zijn de afgevaardigden van Oostergo en Westergo woensdag a.s. te Leeuwarden bijeengeroepen voor onderhandelingen om 1000 a 1500 man tegen de stad Groningen op te brengen. Met de Ommelanden is reeds onderhandeld. Gegeven op 11 september 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
703 Overeenkomst tussen hertog George en Hendrik tot wijziging van de regeling betreffende hun bestuur over de Saksische en Friese landen, ingesteld door Albrecht van Saksen. Gegeven op 30 mei 1505. Afschrift
704 Brief van de regenten in Friesland aan George van Saksen betreffende de toestand in de Friese gebieden. Nu een verdrag met de Groningers is gesloten hoopt men deze gebieden in goede vrede en tot nut van de hertog te besturen. De Groningers proberen evenwel een schatting in de Ommelanden te heffen, om hiermee de soldaten te kunnen onderhouden, hetgeen in strijd is met het verdrag dat men te Vollenhove heeft ondertekend. Het zijn "stoltze unde grobe leuth, zy bewilligenn und besziegelen was ynn geefellet und halten was zy wollen". Aangezien men zelf slechts 5 a 600 soldaten in dienst heeft, moet dit worden tegengegaan. Daarom hebben zij verboden levensmiddelen via Opsterland, Kollumerland en Stellingwerf te laten passeren. Ook Klaas van Ulm op het blokhuis "Wart Groningen" is bevolen de goederen in beslag te nemen die per schip worden aangevoerd. Voorts betreffende de betaling van 150 gulden aan Hugo van Leisnig en 4000 gulden aan graaf Edzard. Gegeven te Leeuwarden op 17 januari 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
705 Brief van George van Saksen aan Sigmund Pflug inzake de banbrieven tegen de Groningers. Hij moet van de keizer een mandaat aan de bisschop van Utrecht trachten te verkrijgen. Gegeven te Leipzig op 18 juli 1505. Concept
706 Burgemeesters en raad van Wismar schrijven George van Saksen dat men het koninklijke mandaat inzake de rijksban van de stad Groningen heeft ontvangen en men overeenkomstig zal handelen. Gegeven te Wismar op 26 juni 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
707 Brief van Johan Rataller aan hertog George van Saksen. Hij verwondert zich over het feit dat Sigmund Pflug 4000 gulden bij Jan Munten wil laten ophalen, terwijl deze hiervan niets afweet. Hij veronderstelt dat het hier de 6000 gulden dijkgeld betreft waarover hij met Peter Stoltz gesproken heeft, aangezien hij niets over het eerstgenoemde bedrag gehoord heeft toen hij bij de hertog in Keulen was. Gegeven te Mechelen op 16 juli 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
708 Brief van Vijt von Drachsdorf aan hertog George van Saksen waarin hij dringend om geld vraagt om de troepen te kunnen uitbetalen. Het geld uit Brabant, dat hem was toegezegd, heeft hij nog steeds niet van de regenten ontvangen. Hij heeft de soldaten en graaf Edzard beloofd om hun maandgeld over acht dagen uit te betalen. Vanwege de bouw (waarschijnlijk wordt hier het blokhuis Weerdenbras bedoeld) en het feit dat Edzard 1300 soldaten in dienst heeft, zal het bedrag meer bedragen dan de 4000 Rijnse gulden van de afgelopen maand. Vijt von Drachsdorf benadrukt dat hij "in desen lande van nyemant gein hulp mit gelt en heb". Voorts betreffende de strijd tegen de Groningers: zij zouden hun zaak in handen van de bisschop van Utrecht en de Stichtse steden hebben gelegd. Gegeven op 20 juli 1505. Expeditie, met opgedrukt zegel van Veit von Drachsdorf.
709 Brief van de bisschop van Utrecht aan graaf Edzard, overste veldhoofdman, en de regenten in Friesland. Hij heeft op koninklijk bevel de ridderschap en de steden van Overijssel opgeroepen om op 29 juli naar Deventer te komen voor onderhandelingen tussen de hertog van Saksen en de stad Groningen. Hij verzoekt om een vrijgeleide voor de gevolmachtigden. Gegeven te Duurstede op 14 juli 1505. Afschrift
710 Brief van de bisschop van Utrecht aan graaf Edzard, overste veldhoofdman, en Vijt van Drachsdorf, regent in Friesland, als antwoord op hun schrijven "berorende denn bouwe (i.c. het blokhuis Weerdenbras) tot bekrenckonge unnser stadt Groningen up unnse Stichtsche eerde" De bisschop heeft samen met de steden aan beide zijden van de IJssel besloten om de George van Saksen in deze zaak te benaderen. De boden zijn nog niet teruggekeerd. Voorts heeft hij met Maximiliaan gesproken over de problemen tussen hertog George en de stad Groningen. De Rooms- Koning neemt de zaak ter harte en heeft hem bevolen om op te roepen tot een bijeenkomst te Deventer. Ook Filips van Bourgondië zal afgevaardigden sturen. Gegeven te Wijk bij Duurstede op 16 juli 1505. Afschrift
711 De bisschop van Utrecht vraagt aan graaf Edzard, overste veldhoofdman, en Vijt von Drachsdorf, regent in Friesland, om een vrijgeleide voor de Groninger afgevaardigden naar de bijeenkomst te Deventer op 29 juli. Gegeven te Wijk bij Duurstede op 20 juli 1505. Afschrift
712 Brief van graaf Edzard en Vijt von Drachsdorf, regent in Friesland, aan George van Saksen, waarin men schrijft dat de besprekingen te Deventer niet zijn doorgegaan. Alhoewel de bisschop van Utrecht had gezegd dat de dagvaart in naam van de Rooms-Koning was uitgeschreven, waren er geen afgevaardigden van Maximiliaan, evenmin als van Filips van Bourgondië aanwezig. Men heeft bericht ontvangen dat in plaats daarvan 8 augustus een bijeenkomst te Xanten zal worden gehouden. De ambtman te Harlingen, Bernard Metsch, zal worden afgevaardigd. Gegeven te Aduard op 6 augustus 1505. Expeditie, met opgedrukt kleinzegel van graaf Edzard.
713 Brief van de Friese regenten aan George van Saksen naar aanleiding van zijn bevel om de munt in Friesland te regelen en hem de bepalingen toe te sturen. Zij hebben echter niemand in Friesland die "verstandt heft ordnung darauf zu machten". Desondanks heeft men met de muntmeester een verordening gemaakt, die tezamen met de muntverordening van Filips van Bourgondië wordt toegestuurd. Gegeven te Leeuwarden op 22 juli 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
714 Brief van Maximiliaan aan George van Saksen, waarin hij hem "ernstig" aanraadt - nadat hij had geschreven wegens verhindering zijn raden Sigmund Pflug en Caspar Ziegler met volmachten naar de bijeenkomst te Doesburg te sturen - om onmiddellijk naar Emmerik te gaan. Zodoende kan de hertog door boden dagelijks van de onderhandelingen met de bisschop van Utrecht en de stad Groningen op de hoogte worden gehouden. Met een bijbehorend ceduul dat Sigmund Pflug en de andere raden te Hattem zijn. Gegeven te Leuven op 30 september 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
715 Instructie van Maximiliaan aan Eitelfriedrich, graaf van Zcoller, "erb camerer" en hofmeester van het Heilige Roomse Rijk en Erhart heer te Polheim, hoofdman te Pettaw en raad. Maximiliaan stelt voor om de "coadjutorei" van het aartsbisdom Maagdenburg op te dragen aan de bisschop van Utrecht, om dan het Sticht aan Frederik van Saksen te geven, hoogmeester van de Duitse orde. Op deze wijze zouden de Groningers en de Stichtse steden tot onderwerping gedwongen worden. Gegeven te Brussel op 12 september 1505. Afschrift
716 Brief van Vijt von Drachsdorf, "itsunt hoftman voir Groningen", aan hertog George van Saksen. Hij heeft bezwaar bij de drost van Coevorden aangetekend dat de dagvaart te Deventer, waartoe de bisschop van Utrecht op bevel van de Rooms-Koning had opgeroepen, "zijn genaden scrift nicht gemees (= overeenkomstig) geweest ist" aangezien de afgevaardigden van Maximiliaan niet gekomen zijn. De bisschop heeft echter met de Groningers onderhandeld dat zij "alle hoer saick guytlick ofte rechtlick" aan koning Filips van Kastilië geven. Ondanks het feit dat hij met graaf Edzard, die morgen met zijn troepen uit het veld zal trekken, "mit allen vlyt onderredung gehadt" heeft deze geen nieuwe steun toegezegd. Von Drachsdorf weet niet tot wie hij zich in geval van nood moet wenden. Gegeven te Aduard op 7 augustus 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
717 Brief van de Friese regenten aan hertog George van Saksen. Men vraagt om geld voor de betaling van de 4000 goudgulden, die graaf Edzard in de strijd heeft uitgegeven. Na onderhandelingen van Hugo von Leisnig en Cesar Pflug is de betaling hiervan uitgesteld tot 29 september. Al het geld dat zij hebben kunnen opbrengen is aan Vijt von Drachsdorf gegeven voor de betaling van de soldaten. De hertog dient geld te sturen willen de bedijking van het Bildt en andere zaken voortgang hebben. Gegeven te Leeuwarden op 3 september 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
718 Brief van Maximiliaan aan de stad Utrecht. Hij heeft een bijeenkomst te Hattem uitgeschreven om tot een oplossing te komen van de geschillen tussen de stad Groningen en George van Saksen. Indien men hiertoe niet bereid is, moeten de Groningers tot gehoorzaamheid worden gebracht. Het is de stad Utrecht verboden om hen steun te geven. Gegeven te Brussel op 25 september 1505. Afschrift
719 Brief van George van Saksen aan de bisschop, de steden en de ridderschap van Utrecht. Relaas van zijn klachten tegen de Groningers die zijn "bruder nach seinem leybe und leben, den heyligen reych nach seinen eygenthum, unserm herrn vatern nach seinen bevolhen landen von dem heyligen reyche gestanden und getracht [hebben]". Onder andere betreffende het optreden van de Groningers tijdens de belegering van Franeker en de dood van hertog Albrecht.) Hij waarschuwt dat Rooms-Koning Maximiliaan streng verboden heeft om de verbannen stad hulp te verlenen. Met twee bijbehorende cedulen inzake het optreden tegen enkele "stifftsverwanten" en de verzekering dat de blokhuizen in Drenthe alleen tegen de Groningers gebouwd zijn en geen afbreuk zullen doen aan het Sticht Utrecht. Gegeven te Leipzig op 24 juli 1505. Concept
720 Verklaring van de Friese regenten dat hertog George van Saksen Hero Voydes tot muntmeester in Friesland heeft aangesteld. Met de instructies voor de muntmeester betreffende het slaan van de munten. Gegeven te Leeuwarden op 4 september 1505. Afschrift of minuut.
721 Brief van Maximiliaan aan hertog George, waarin hij schrijft dat zijn afgevaardigden op de bijeenkomst te Hattem, overeenkomstig hun instructies, al het mogelijke zullen doen om zijn geschil met de stad Groningers op te lossen. Mochten zij hierin niet slagen, dan zal hij de hertog niet in de steek laten en hem alle hulp en bijstand geven. Sigmund Pflug moet hierover worden ingelicht. Gegeven te Maastricht op 11 oktober 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
722 Akte van hertog George van Saksen dat hij met Thomas Beukelaar en de gebroeders heer Jacob ridder, Floris en Diederik van Wijngaarden is overeengekomen, dat zij tegen betaling van 16000 goudgulden de bedijking van het Grote Bildt zullen voltooien volgens het opgemaakt ontwerp. De binnen- en buitendijks gelegen landen zullen zij gedurende elf jaar - een jaar gratis en ieder volgend jaar voor 5 goudgulden per morgen - in gebruik hebben, onder reserve der onbruikbare "blicken". Betreffende het visrecht en Thomas Beukelaar, die gedurende die 11 jaar grietman aldaar zal zijn. Gegeven op 22 februari 1505. Minuut of afschrift
723 Brief van Maximiliaan aan George van Saksen waarin hij meedeelt dat hij vanwege de geschillen tussen de hertog, de bisschop van Utrecht en de stad Groningen op 15 september een bijeenkomst te Doesburg heeft uitgeschreven. De hertog moet Caspar Ziegler en andere Friese raden met voldoende volmachten sturen en ook zelf komen. Gegeven te Brussel op 2 september 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
724 Brief van hertog George aan zijn raad te Leipzig [Cesar Pflug] Een van Maximiliaan gekomen bode moet spoedig met brieven voor Caspar Ziegler en Sigmund Pflug naar de dagvaart te Doesburg gezonden worden. Gegeven te Wolkenstein op [12 september 1505]. Concept
725 Brief van George van Saksen aan Maximiliaan als antwoord op zijn schrijven van 2 september. Vanwege de bijeenkomst te Doesburg op 15 september, heeft hij terstond instructies gezonden naar zijn raden Sigmund Pflug en Caspar Ziegler. Hij zal spoedig bij Maximiliaan te Keulen komen. Gegeven te Wolkenstein op 12 september 1505. Concept
726 Brief van hertog George waarbij hij Caspar Ziegler, Simund Pflug en de regenten in Friesland blanco volmacht geeft voor de onderhandelingen te Doesburg op 14 september, wegens zijn verhindering. Gegeven te Wolkenstein op 12 september 1505. Minuut
727 Brief van de regenten in Friesland aan hertog George van Saksen. Alhoewel graaf Edzard, "oberster haubtman", en Veit von Drachsdorf een geloofwaardige brief van de bisschop van Utrecht hadden gekregen dat Maximiliaan en Filips een dagvaart te Deventer hadden bevolen, waarvoor men 12 Groninger gezanten een vrijgeleide heeft gegeven, zijn geen van de koninklijke afgevaardigden op de bijeenkomst verschenen. Daarop hebben Bernhard Metsch, ambtman te Harlingen, hertog Erik van Brunswijk, de landgraaf van Hessen en bisschop Frederik van Utrecht besloten tot een nieuwe bijeenkomst te Xanten in het land van Kleef. Het gerucht gaat dat de Groningers de Ommelanden willen afstaan en dat Maximiliaan zijn soldaten in Gelre wil ontslaan. Gegeven te Leeuwarden op 4 augustus 1505 ("den montags nach kathedra Petri", moet zijn Vincula Petri). Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
728 Brief van George van Saksen aan de raden van Maximiliaan, waarin hij zich verontschuldigt dat hij niet op de bijeenkomst te Doesburg kan verschijnen. Gegeven te Wolkenstein op 12 september 1505. Minuut
729 Hertog George van Saksen wil het nog onbedijkte deel van het Grote Bildt aan Thomas Beukelaar en zijn aanhang in erfelijk eigendom (leen?) geven indien men zorg draagt voor het onderhoud van de dijken, sluizen, sloten en wegen. Overzicht van de rechten die men daarbij heeft oa. met betrekking tot de verpachting van de grond, de opbrengst van de boeten, de vis- en vogelvangst, kerkelijke aangelegenheden etc. Ongedateerd [1505]. Minuut of afschrift.
730 Overeenkomst tussen George van Saksen enerzijds en Thomas Beukelaar, heer Jacob von Wingarten (ridder), Floris en Dirk von Wingarten anderzijds, inzake de bedijking van het Grote Bildt en het onderhoud daarvan gedurende 10 jaar. Met daarbij de "visitacie und undersuch" gedaan door Adriaan Cornelis, houdende afmetingen van de dijk. Ongedateerd (1505?). Afschrift of minuut.
731 Een achttal punten waarop moet worden gelet [bij de onderhandelingen met Thomas Beukelaar en Von Wingarten] inzake de bedijking van het Grote Bildt. Ongedateerd (1505?). Minuut of afschrift.
732 Verklaring van de afgevaardigden van Maximiliaan betreffende de onderhandelingen te Hattem. Men heeft een verdrag gesloten tussen de hertog van Saksen enerzijds en de bisschop van Utrecht, de ridderschap en steden (waaronder Zwolle) anderzijds, waarvan twee gelijkluidende cedulen zijn gemaakt. Maximiliaan moet zijn besluit binnen een maand naar bisschop Frederik van Utrecht sturen. In de tussentijd zal deze geen hulp geven aan de stad Groningen. Ongedateerd [oktober 1505]. Afschrift.
733 De besluiten ("handlonge") die zijn genomen tijdens de bijeenkomst van de afgevaardigden te Hattem. Ongedateerd [oktober 1505]. Expeditie, "plaats" van opgedrukt zegel zichtbaar?
734 Brief van Rooms-Koning Maximiliaan aan George van Saksen. Hij stemt met de hertog overeen dat de te Hattem genomen besluiten onaanvaardbaar zijn. De stad Groningen moet onder zijn toezicht worden gesteld - om deze daarop aan graaf Johan von Saarweert over te dragen - niet onder dat van de bisschop van Utrecht. Derhalve heeft hij op 15 december een nieuwe bijeenkomst bepaald te Hattem, waar de graaf van Buren, Willem van Oy en meester Johan Russeo met nieuwe instructies en bevelen zullen komen. Mochten zijn voorstellen wegens het eerdere verdrag niet door de Utrechtsen en de Groningers worden aangenomen dan zal hij George in een eventuele oorlog steunen. Gegeven te Wels op 27 november 1505. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
735 Brief van George van Saksen aan Maximiliaan, betreffende onderhandelingen met zijn zoon Filips van Bourgondië over de Friese gebieden. De hertog is - gezien de inspanningen van zijn overleden vader - van plan de Friese gebieden te behouden. Mocht zijn mening veranderen, dat zal aartshertog Filips voorrang hebben bij de verkoop. Gegeven op zaterdag 8 februari 1505. Klad of concept
736 Maximiliaan schrijft hertog Hendrik van Brunswijk de Oudere dat hij hertog George moet helpen in zijn strijd tegen de stad Groningen. Gegeven te Maastricht op 10 oktober 1505. Afschrift
737 Brief van George van Saksen aan de Friese regenten om de "mandat und acht brife" tegen de stad Groningen, die hij van Rooms-Koning Maximiliaan heeft ontvangen, direkt te versturen en hem het antwoord daarop mee te delen. Gegeven te Leipzig op 24 mei 1505. Concept
738 Brief van George van Saksen aan Sigmund Pflug en Hans von Werthern naar aanleiding van de onderhandelingen "in der Friesischen sachen" met de raden van Filips van Oostenrijk. Hij acht het voorstel van de aartshertog om Friesland voor 200000 gulden te kopen onvoldoende. Indien de aartshertog de som niet wil verhogen, moet er nog een jaargeld (pensio) worden gegeven. Voorts moet hij de 28000 gulden schuld op zich nemen, die aan graaf Edzard moeten worden betaald. Indien Filips hiertoe niet bereid is en men "die Frisland zu erhalten vorursacht" is, moeten zij verdere schade voorkomen. Inzake een mogelijke vervanging van Hugo von Leisnig door graaf Edzard, acht de hertog het wenselijk dat de eerstgenoemde in dienst blijft. Dit aangezien Wilwold von Schaumburg en Christof von Taubenheim hebben aangegeven dat de landen niets opbrengen. Men moet met medeweten van de graaf van Oostfriesland tot een verdrag met de Groningers komen. Hij hoopt dat Dittrich von Witzleben verder als kanselie r in dienst blijft. Voorts moet men de rente inzake de Luikse schuld opbrengen, waarvoor hij hen een vidimus zal sturen. Gegeven te Leipzig op 1 december 1500. Concept
1 Bestuur van de saksische hertogen over Friesland
3. Stukken uit het sächsisches hauptstaatsarchiv te dresden
3.3. Geheimes Archiv
3.3.2. Frieszländische Sachen (Friese zaken)
3.3.2.01. Generalia
3.3.2.01.07. Frieszländische Sachen 1505-1509
738
Brief van George van Saksen aan Sigmund Pflug en Hans von Werthern naar aanleiding van de onderhandelingen "in der Friesischen sachen" met de raden van Filips van Oostenrijk. Hij acht het voorstel van de aartshertog om Friesland voor 200000 gulden te kopen onvoldoende. Indien de aartshertog de som niet wil verhogen, moet er nog een jaargeld (pensio) worden gegeven. Voorts moet hij de 28000 gulden schuld op zich nemen, die aan graaf Edzard moeten worden betaald. Indien Filips hiertoe niet bereid is en men "die Frisland zu erhalten vorursacht" is, moeten zij verdere schade voorkomen. Inzake een mogelijke vervanging van Hugo von Leisnig door graaf Edzard, acht de hertog het wenselijk dat de eerstgenoemde in dienst blijft. Dit aangezien Wilwold von Schaumburg en Christof von Taubenheim hebben aangegeven dat de landen niets opbrengen. Men moet met medeweten van de graaf van Oostfriesland tot een verdrag met de Groningers komen. Hij hoopt dat Dittrich von Witzleben verder als kanselie r in dienst blijft. Voorts moet men de rente inzake de Luikse schuld opbrengen, waarvoor hij hen een vidimus zal sturen. Gegeven te Leipzig op 1 december 1500. Concept
NB:
Vpl: Loc. 8182, 1505-1509, fol. 108-109 (Berns, nr. 82, transcriptie in CK 6006).
Organisatie: Tresoar (Frysk Histoarysk en Letterkundich Sintrum)
laatste wijziging 15-02-2002
739 Brief van hertog George en Henrik van Saksen aan doctor Sigmund Pflug en heer Hans von Werthern, als antwoord op hun schrijven (d.d. 6 december) over de besprekingen te Antwerpen op 30 november waar is gesproken over Medemblik en de verkoop van Friesland. Voor de afgesproken onderhandelingen te Brussel zal men nog een onderhandelaar sturen. Ten aanzien van de meegestuurde voorwaarden van Filips de Schone schrijven de hertogen dat het bedrag meer dan 200000 moet zijn met het oog op de schulden die men bij graaf Edzard heeft. Ter garantie moet het gehele bedrag aan de aartsbisschop van Keulen of de hertog van Gulik zijn betaald, of enige plaatsen in Holland en Brabant in pand zijn gegeven, voordat het land wordt geruimd. Het voorstel om met de Friezen te onderhandelen zich vrij te kopen, indien de onderhandelingen met de aartshertog geen resultaat hebben, wordt afgewezen. In dit geval moet er met graaf Edzard worden onderhandeld "sich regirung der landt zu underfahen" voor een ja arlijks te betalen bedrag, hetgeen Hans von Werthern van hertog George heeft vernomen. Daarnaast zou doctor Von Witzleben in het geheim met de koning van Engeland moeten onderhandelen of deze de "berurte land an sich zu bringen geineiget were". Voorts betreffende het bestuur in Friesland dat volgens de jongste verordening uitgevoerd moet worden; de Luikse schuld en de rekening van Von Witzleben; en de brief van graaf Edzard in een zaak waarover heer George von Thurn geen bericht heeft gedaan bevreemdt hen. Gegeven op 24 december 1500. Concept
740 Brief van Sigmund Pflug en Hans von Werthern aan hertog George en Hendrik van Saksen inzake de onderhandelingen met de Friezen en raden van Filips de Schone, die op 30 november te Antwerpen zijn gehouden in plaats van Breda. Men stuurt de voorwaarden waarop de aartshertog bereid is de rechten op Friesland terug te kopen. Vanwege diens reis naar Luxemburg en de afwezigheid van een deel der Friezen - vanwege de ijsgang op zee waren alleen 28 ballingen gearriveerd - was een nieuwe bijeenkomst afgesproken op 2 februari te Brussel. Gezien het belang van deze onderhandelingen alwaar de aartshertog persoonlijk aanwezig zal zijn, verzoekt men om instructies en het sturen van een derde persoon. Pflug en Von Werthern doen het voorstel om met de Friezen te onderhandelen indien de besprekingen met de Bourgondiërs geen resultaat hebben ("das sich die Frieszen umb ein zcymlich geld selber lossen mochten") Voorts schrijft men nog geen bericht te hebben ontvangen of de verordening in Friesland is aangenomen ("ab die Ordenung angenommen ist ader nicht"). De rekening die zij van heer Dittrich, de kanselier en heer Friederich von Witzleben hebben gekregen, alsmede die van de kamermeester uit Friesland [Thomas Gramaye] sturen zij bij deze op. Voorts betreffende de Luikse schuld. Gegeven te Mechelen op 6 december 1500. Expeditie, met opgedrukt zegel.
741 De scribent heeft zijn rekening aan Sigmund Pflug en Hans van Werteren verantwoord en verzoekt om een snelle betaling van zijn diensten wegens de grote schulden die hij heeft. Gegeven te Mechelen op 6 december 1500. Expeditie, met opgedrukt zegel.
742 Brief van Hicko ("Hackus") proost te Emden aan kanselier Sigmund Pflug betreffende de bijeenkomst te Wesel, tussen graaf Edzard en de hertog van Saksen, waar over de stad "Holderstuff in Westerlandt" gesproken zou worden. Gegeven op 30 oktober 1500. Afschrift
743 De hertogen George en Hendrik antwoorden op het schrijven van graaf Edzard van 13 december. Zij zullen George von Thurn's komst afwachten alvorens te beslissen over maatregelen tegen de Groningers. Zij zullen zich tot het kamergerecht wenden. Het is op het ogenblik moeilijk om nieuwe troepen te bezorgen. Zij hebben aan hertog Erik van Brunswijk en aan Hugo von Leisnig geschreven om bussen te bezorgen. Ook een busmeester zal naar Edzard worden gezonden. Voorts bevestigen zij de brieven die Edzard van Albrecht had ontvangen. Op de terugbetaling van de 3000 gulden dient hij nog enige tijd te wachten. Gegeven na 3 december 1500. Concept
744 Brief van Edzard, graaf van Oostfriesland, aan George en Hendrik, hertogen van Saksen. Overeenkomstig het bepaalde te Wesel is George von Thurn bij hem geweest om de Ommelanden over te nemen. Groningen weigert echter het met hertog Albrecht gesloten verdrag na te komen. Het is nodig om de versterkte plaatsen in de Ommelanden van garnizoen te voorzien. Hij verzoekt dat de brenger van deze brief de 3000 gulden, die hij nog te vorderen heeft, wordt meegegeven. Voorts vraagt hij om geschut en bevestiging van de door Albrecht gegeven brieven. Gegeven te Emden op 3 december 1500. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
745 De hovelingen en edelen der Ommelanden verzoeken hertog George om hem bij het Kamergerecht en ook overigens in bescherming te nemen tegen de handelswijze der Groningers, die in strijd is met het verdrag. Gegeven te Appingedam op 1 december 1500. Expeditie, met opgedrukt zegel van Abke van Ewsum.
746 Brief van de regenten in Friesland aan hertog George waarin zij berichten over de dood de rentmeester Mathias Nijkamer op 13 december. Zij adviseren de hertog om Johan Rataller in zijn plaats aan te nemen. De schrijver van de overleden rentmeester is met de registers naar Leeuwarden geroepen, maar men is nog niet klaar met "eyner gemeynen summirung der register". Van Nijkamers bezittingen op het huis te Franeker, die men in bewaring heeft genomen, is een lijst gemaakt. Zijn soldaten worden voorlopig nog in dienst gehouden. Voorts betreffende de tijdelijke aanstelling van Hans Passek als kamerschrijver zolang het de hertog gevalt; de bedijking van het Bildt door Thomas Beukelaar; Seifert von Lüttichau; voor het slaan van de munt in Friesland had Nijkamer een huis in Franeker gekocht en laten inrichten. Gegeven te Leeuwarden op 27 december 1504. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
747 Bevelschrift van Maximiliaan aan graaf Edzard. De graaf moet de stad Groningen, die hij in strijd met de besluiten genomen te Hattem uit eigen wil heeft ingenomen, op straffe van o.a. de rijksban aan hem en het rijk overdragen. Groningen komt aan de hertog van Saksen toe, die de stad als eeuwige gubernator van Friesland in naam van hem en het rijk in handen dient te hebben. "Geben in unnser stat zu der Eysenstat" op 14 juni 1506. Expeditie, met opgedrukt zegel (gebroken) en afschrift.
748 Bevelschrift van Maximiliaan aan graaf Edzard naar aanleiding van zijn inname van de stad Groningen. Als een goed onderdaan heeft hij het rijk een dienst bewezen, wellicht in de overtuiging de onwelgevallige uitkomst van de besprekingen te Hattem te moeten wreken. Maar aangezien Groningen aan de hertog van Saksen als eeuwige gubernator van Friesland toekomt, moet hij de stad in handen van hem en het rijk stellen om zware straffen te voorkomen. Maximiliaan heeft George van Saksen opgedragen om hem voor zijn onkosten te vergoeden. Gegeven te Wenen op 23 mei 1506. Expeditie, met opgedrukt zegel (gebroken) en afschrift.
749 Bevelschrift van Maximiliaan aan burgemeesters en raad van Groningen. Hij draagt hen op de rijksstad, nadat deze is ingenomen door graaf Edzard, te openen voor hertog George van Saksen om zo zware rijksstraffen en ongenade te voorkomen. Gegeven te Wenen op 23 mei 1506. Expeditie, met opgedrukt zegel (gebroken).
750 Kopie (gedrukt) van de rijksban tegen de stad Groningen. Gegeven te Straatsburg op 25 april 1505. Geauthentiseerd afschrift (gedrukt) opgedrukt zegel (gebroken).
751 Bevelschrift van Maximiliaan aan graaf Edzard, waarin hij hem beveelt hertog George "phlicht, huldung unnd eide" te doen. Gegeven te Straatsburg op 25 april 1505. Expeditie, opgedrukt zegel (gebroken).
752 Brief van George van Saksen aan zijn broer Hendrik betreffende de onderhandelingen op 6 maart te Leipzig, wegens de geschillen tussen beiden over de titel gubernator en het wapen van Friesland. Gegeven te Dresden op 24 februari 1506. Concept
753 Het bevreemdt de scribent [George van Saksen] dat hij niets meer over de onderhandelingen te Hattem heeft gehoord, nadat Seider Pruxsleger en Hensel, de knecht van Seifert von Lüttichau bij hem geweest zijn. De geadresseerde moet hierover en inzake de toestand in Friesland, zo spoedig mogelijk schrijven. [Na 18 oktober 1505].
754 Ceduul van Sigmund [Pflug], "altman, doctor und cantzler", aan "unser g. h." inzake het geld uit Brabant. Datum ut supra [juli 1505].
755 Ceduul [van Johan Munten] aan de kamermeester [Hans Rataller] waarin hij schrijft dat, benevens de 6000 gulden voor het Bildt, hem niets is meegedeeld inzake de 4000 gulden. Gegeven op 13 juli [1505]
756 Ceduul. De scribent [Johan Rataller?] is de bode naar Antwerpen gevolgd om zelf met Jan Munten over de 4000 gulden te praten. Ook deze gelooft niet dat hierover afspraken zijn gemaakt. Hij heeft Jan Munten gevraagd om "e. g." zelf te schrijven. Ongedateerd [juli 1505].
757 Brief van Jan Munten aan de regenten in Friesland inzake de 4000 gulden, die hij op 20 juli aan Hans Rataller moet geven in opdracht van Sigmund Pflug. Gegeven te Antwerpen op 16 juli 1505. Expeditie, met opgedrukt zegel van Jan Munten.
758 Brief van George van Saksen aan de regenten in Friesland en Vijt von Drachsdorf. De hertog schrijft dat hem geld is toegezegd voor de strijd tegen de stad Groningen. Het geld dat reeds onderweg is, moet voor de soldij van de soldaten gebruikt worden. Hij wil per omgaand weten hoe het met de soldaten staat Gegeven te Leipzig op 6 maart 1506. Concept
759 Verklaring van George van Saksen betreffende de gewillige hulp en dienstbaarheid, die hij van de ridderschap ("landschafft") en onderdanen in Saksen ontvangt voor de strijd tegen de stad Groningen. Gegeven te Leipzig op 6 maart 1506. Concept
760 Brief van George van Saksen aan zijn dienstmannen in Saksen. Hij verzoekt hen de belastingen die als hulp [voor de strijd tegen de stad Groningen] zijn toegezegd, in helften te betalen op 10 mei en 21 oktober, te overhandigen aan George von Wiedenbach zijn rentmeester te Leipzig. Met bijbehorend ceduul. Gegeven te Leipzig op 14 maart 1506. Concept en minuut
761 Brief van de regenten in Friesland aan George van Saksen. Uit zijn brief hebben zij vernomen dat de hertog de besluiten zal aannemen, die met de bisschop van Utrecht te Hattem zijn genomen, en men derhalve bij Maximiliaan moet verschijnen om de zaak te besluiten. Men geeft de hertog echter te kennen dat graaf Edzard sinds 29 maart veelvuldige besprekingen heeft gevoerd met de Groningers. Uit de brieven van Edzard aan Veit van Drachsdorf heeft men vernomen dat de graaf nog deze week de stad Groningen wil innemen van wege het Heilig Roomse Rijk en tot voordeel van de hertog van Saksen. Men vraagt George om instructies indien men bij de keizerlijke commissie moet verschijnen. Daarenboven heeft men bericht ontvangen dat de Stichtsen soldaten werven. Gegeven te Leeuwarden op 28 april 1506. Expeditie? en afschrift.
762 Brief van George van Saksen aan Maximiliaan. Zijn regenten in Friesland hebben hem geschreven - de kopieën worden bijgesloten - dat graaf Edzard op 1 mei de stad Groningen heeft ingenomen, naar zijn zeggen wegens de koninklijke majesteit en ten gunste van de hertog van Saksen. Hij vraagt Maximilaan om ervoor te zorgen dat Edzard de stad direkt aan hem overdraagt, opdat de graaf geen verdere onkosten (die de hertog moet vergoeden) zal maken. Gegeven te Dresden op 8 mei 1506. Minuut? en expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
763 Afschrift van de "handlung" betreffende het Bildt, door Christof von Taubenheim in de kanselarij overhandigd. Naamlijst van personen die "sich etliche lande uff der Bilde haben angemast" en die landen tegen 8 goudgulden hebben afgestaan. Opgave van de opbrengst van het Bildt. Met een beschrijving hoe het bestuur ("bestellung und regirung") in het Bildt geregeld moet worden. Gegeven [te Leeuwarden] 15 augustus 1506. Afschrift
764 Brief van graaf Edzard aan hertog George van Saksen. Op bevel van de hertog is hij na langdurige onderhandelingen met de standen van de Ommelanden overeengekomen dat men jaarlijks 8000 goudgulden "zu regierung und anderm enthalt" zal opbrengen. Gegeven te Aurich op 4 december 1506. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan. Zie verder computerbestand.
765 Brief van Heinrich von Slenitz aan George van Saksen inzake de behartiging van zijn geschil met de keurvorst. Voorts inzake de problemen omtrent de steun die de standen (in Saksen) hebben toegezegd: het onderhouden van een "15e of 20e man". Gegeven op 24 maart 1506. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
766 Brief van Maximiliaan aan hertog George. Hij heeft diens eigenhandig geschreven brief ontvangen en van zijn raad Sigmund Pflug het verdere vernomen. Doch vanwege de moeilijkheden die Maximilaan heeft inzake de Hongaarse kroon, adviseert hij de hertog dat hij de strijd tegen Groningen "in ruhe stellest" totdat hij en zijn zoon Filips te hulp kunnen komen. Gegeven te Wenen op 23 juni 1506. Afschrift
767 Verklaring van graaf Edzard dat hij in naam van de hertog van Saksen het ambt van stadhouder in de Ommelanden zal uitoefenen, voor een jaarlijks bedrag van 2000 Rijnse gulden. Voorts heeft hij de jaarlijkse belastingopbrengsten uit deze gebieden, ten bedrage van 1450 Rijnse gulden, gekocht - met het recht van wederkoop voor de hertog of zijn erven - voor een bedrag van 29000 goudgulden. Gegeven te Groningen op 25 juni 1506. Afschrift
768 Relaas van graaf Edzard betreffende zijn komst in Groningen en de wijze waarop hij de stad zal bewaren. Met (latere) artikelen, volgens welke hij zich in het bestuur zal gedragen: Edzard erkent George als gubernator en houdt de stad voor de keizer bezet totdat het Rijkskamergerecht een uitspraak heeft gedaan aan wie de stad toekomt. Met als bijlage de overeenkomst tussen Heinrich von Stolberg, Heinrich von Schlenitz en graaf Edzard betreffende de gedragslijn, door Edzard in zijn stadhouderschap te volgen. Gegeven te Groningen op 25 juni 1506
769 Verklaring van graaf Edzard van Oostfriesland betreffende de inname van de stad Groningen. Hij zal de stad Groningen in naam van het Heilige Roomse Rijk bewaren, totdat het Rijkskamergerecht een uitspraak heeft gedaan aan wie de stad toekomt. Gegeven te Groningen op 25 juni 1506. Afschrift
770 Verdrag tussen de afgevaardigden van de hertog George van Saksen, de graaf van Stolberg-Wernigerode - stadhouder in Westfriesland - en overste maarschalk Heinrich von Slenitz aan de ene zijde en graaf Edzard van Oostfriesland aan de andere zijde, over de voorwaarden waarop de laatstgenoemde het ambt van stadhouder over de gebieden tussen de Eems en de Lauwers zal uitoefenen. Gegeven te Haren op 12 augustus 1506. Afschrift
771 Brief van Vijt von Drachsdorf aan hertog George van Saksen betreffende de inname van de stad Groningen door graaf Edzard. Na onderhandelingen tussen de graaf en de stad - waarover hij om opheldering had gevraagd - is Edzard op 1 mei met 4000 man naar de stad getrokken, alwaar hij werd binnengelaten. Von Drachsdorf, Hans von Grumbach en Claus von Ulm waren de graaf tegemoet gereden om hem te vragen op welke wijze hij de stad zou innemen. De graaf antwoordde hierop dat hij de stad als een vrome graaf namens het Heilige Roomse Rijks wilde innemen. De brieven die de bisschop kort voor de inname van de stad aan Edzard en de Groningers had gestuurd, zijn hem door de graaf getoond. Deze maakten melding van een groot oproer in het Stifft. Von Drachsdorf stelt dat voorkomen moet worden dat het oproer naar Friesland overslaat ("domyt di trendt zcu Frisland kommen solt"). Voorts meldt hij dat de door de hertog gestuurde raden nog niet zijn aangekomen. Gegeven op 2 mei 1506. Expeditie, op gedrukt zegel is verloren gegaan en afschrift of minuut? Zie verder computerbestand.
772 Brief van Heinrich von Slenitz aan George van Saksen. Hij heeft zijn brief ontvangen inzake het verdrag dat de hertog met graaf Edzard heeft gesloten. Morgen zal hij met graaf Heinrich von Stolberg en [Christof? von] Taubenheim naar Appingedam reizen, om het bestuur over de Ommelanden te regelen Hij zal zijn uiterste best doen om de graaf over te halen nu deze een inschikkelijke houding heeft aangenomen. De onderhandelingen met de bisschop van Utrecht, waarover hij zijn laatste brief heeft geschreven, zijn niet verder gekomen. Als de zaken in Appingedam geregeld zijn, zullen Taubenheim, Veit von Drachsdorf e.a. "wider auffwart reitten" (naar Saksen terugkeren?). De laatstgenoemde is het ambt te Quedlinburg toegezegd. Gegeven te Leeuwarden op 14 juli 1506. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
773 De bepalingen van het verdrag dat Frederik van Egmond als verordineerde commissaris [te Hattem] heeft gesloten tussen hertog George van Saksen en de bisschop van Utrecht. Gegeven in 1506 [maart]. Afschrift?
774 Brief van George van Saksen, naar aanleiding van de "ordenung" die hem is toegestuurd. Hij is ontevreden aangezien een aantal zaken onvermeld blijft, zoals de kosten van het bestuur, het aantal soldaten dat nodig is en het jaarlijkse bedrag voor de stadhouder en de regenten. De hertog wil weten wat de jaarlijkse opbrengsten uit Friesland zullen zijn. Kanselier Diederik von Witzleben heeft enige afschriften van de verdragen tussen wijlen hertog Albrecht en aartshertog Filips gestuurd inzake "die pensio" en het slot Medemblik. Hij wacht nog op stukken betreffende Ameland en Terschelling. Ongedateerd [september- oktober 1500?]. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
775 Ceduul waarin Caspar Ziegler aan hertog George van Saksen schrijft, dat hij tijdens "dieser tagfart" bij de hertog van Kleef is geweest, waar hij tevergeefs om bijstand heeft gevraagd. Ongedateerd [1506]. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
776 Verzoek aan George van Saksen om, indien hij de graaf van Bentheim niet tegemoet wil komen, zijn brieven naar Freiburg te sturen, waar de graaf en Ziegler de hertog zullen ontmoeten. Voorts betreffende de herhaalde verzoeken van Vijt von Drachsdorf om geld. Ongedateerd. [1506]. Expeditie.
777 Brief aan hertog George van Saksen. De scribent is door Vijt von Drachsdorf herhaaldelijk om geld gevraagd vanwege oorlog. Onlangs is dit opnieuw gebeurd, zoals uit de ingesloten brief blijkt. Om Von Drachsdorf te helpen is Sigmund von Maltitz benaderd en heeft hij Seiferts [von Lüttichau] dienaar Henszel geschreven die op 21 januari was vertrokken, alsmede Bruckschleger. Men is de soldaten drie maand soldij schuldig. Indien zij niet spoedig worden betaald, zal hieruit voor de hertog "groszen schande und nachteyl entstehen". Met bijbehorend ceduul dat de soldaten te Bolsward vijf mensen hebben overvallen. Ongedateerd [1506]. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
778 Brief van Hendrik van Saksen aan zijn moeder Sidonie (Zdenka) van Bohemen inzake de geschillen tussen hem en zijn broer George over de "Frisischen tittels". Hij is niet van plan het gesloten verdrag te ondertekenen ("keins weytere vorschreybung zu geben"). Gegeven te Freiberg op 21 december 1506. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
779 Verklaring van graaf Edzard dat de twee "vorschreybungen", betreffende het Oldambt en de Ommelanden met Appingedam, die hij in der tijd van hertog Albrecht van Saksen had gekregen, door het verdrag met hertog George van Saksen vervangen zijn door een tweetal nieuwe. Aangezien hij door omstandigheden de oude akten niet heeft kunnen teruggeven, zal hij dit alsnog aan Heinrich van Stolberg-Wernigerode en Heinrich von Slenitz over vier weken doen. Gegeven te Groningen op 15 juli 1506. Afschrift
780 Brief van Heinrich von Slenitz aan hertog George, dat hij diens schrijven middels George Anger heeft ontvangen. Aangezien hij reeds veronderstelde dat van Maximiliaan niet veel steun te verwachten was, heeft hij tijdens de onderhandelingen op vrede aangestuurd. Gisteren hebben de grafelijke raden hem en Von Stolberg een "copie" (concept) getoond, waarbij graaf Edzard verklaart Groningen in naam van de Rooms-Koning en het Heilige Roomse Rijk te hebben ingenomen, totdat besloten is aan wie de stad toekomt. Mocht dit George van Saksen zijn, dan zal de graaf de stad aan hem overdragen onder vergoeding van zijn onkosten. De heerschappij over de Ommelanden, door de Groningers aan de graaf Gegeven bij de inname van de stad, wordt middels deze brief aan de hertog overgedragen. Heinrich von Slenitz en Von Stolberg verklaren tevreden te zijn met deze brief, die door de graaf zal worden bezegeld en gesigneerd. Wel proberen zij een bevestiging van de Groningers te krijgen dat zij afstand van hun heerschappij in de Ommelanden hebben gedaan. Een eventuele weigering zal evenwel geen reden tot oorlog zijn. Graaf Edzard heeft ingewilligd alle verpande gebieden aan George af te staan, om deze vervolgens als zijn stadhouder te besturen. Hij zal het ambt weer afstaan als hem de hoofdsom en rente is terugbetaald. Gegeven op 13 juni 1506. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan. Zie verder computerbestand.
781 Brief van Heinrich von Slenitz aan hertog George van Saksen. Hij heeft zijn schrijven ontvangen waarin de hertog wenst dat graaf Edzard en zijn broeder de eed van trouw afleggen. Het punt is in de onderhandelingen nog niet ter sprake gekomen, aangezien men het belangrijker achtte "sein verschreybung dan eides pflicht von im zu nemen". Voorts betreffende het bericht van Sigmund Pflug over de oorlog tussen Maximiliaan en de koning van Hongarije, de onderhandelingen met de bisschop van Utrecht inzake de overdracht van de rechten op de stad Groningen aan de hertog van Saksen en het herstel van de schade aan de burcht te Harlingen, waaraan Bernard Metsch reeds veel heeft gedaan, hetgeen meer dan 4000 gulden gaat kosten. Gegeven te Leeuwarden op 4 juli 1506. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
782 Uitspraak van Johannes Huisman, landrichter namens graaf Edzard, onder toevoeging van Victor Frese en Dirk van Reden, in het geschil tussen Ludeke Horneken en Sibold Janneken, betreffende de betaling van de pacht van een stuk grond bij Aduarderzijl. Gegeven te Groningen op 14 augustus 1506. Met de mededeling van graaf Edzard, dat het appel in deze zaak niet verder dient te gaan dan het hofgerecht en de landswarf. Gegeven te Aurich op 9 december 1506. Afschrift
783 Mededeling van graaf Edzard dat hij, overeenkomstig het handelen van Udo von der Koldenborch die "de appellacion an den hochgeboren fursten hertzogen zu Sachsszen haben insumiret", geen bericht van de hertog heeft ontvangen om zijn rechtszaak [tussen Ludeke Horneken en Sibold Janneken] verder te laten gaan dan het hofgerecht en de landswarf. Gegeven te Aurich op 9 december 1506. Afschrift
784 Brief van graaf Johan van Egmond, stadhouder-generaal in Holland, Zeeland en Friesland, aan Hendrik van Stolberg-Wernigerode, stadhouder in Friesland, inzake zijn verzoek namens de raad van Holland om beslag te leggen op de opbrengst van de landerijen die Thomas Beukelaar, heer Jacob Floris en Dirk van Wijngaarden op het Bildt hebben, alsmede het bevel dat zij op 22 december te Haarlem moeten verschijnen. Gegeven te Den Haag op 24 december 1506. Afschrift
785 Brief van Johan Rataller aan hertog George van Saksen, dat hij inzake de Luikse schuld de kanselier van Luik en secretaris Heinrich Bardel heeft benaderd. Om niet langer te moeten wachten heeft hij naar eigen goeddunken het standpunt van de hertog op schrift gezet en in het Frans en Vlaams laten vertalen. De steden hebben 14 dagen de tijd gekregen om hierop te antwoorden. Gegeven te Mechelen op 5 februari 1506. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
786 Graaf Edzard verbiedt de Ommelanders op boete van 10 goudgulden om koren, zaad of vette beesten aan "den vreemden coepman" te verkopen. Gegeven te Groningen op 3 oktober 1506. Afschrift
787 Verdrag tussen de graven van Oostfriesland en de stad Groningen, waarbij Edzard en Uko "tot rettung und entsetz" de stad in naam van het Heilige Roomse Rijk zullen innemen. Gegeven op 24 april 1506. Afschrift
788 Brief van graaf Edzard, stadhouder, aan hertog George van Saksen, naar aanleiding van een schrijven waarin hij zich had bezwaard geen antwoord te hebben gekregen op enige "noitturftigen sachen". Edzard verklaart direkt te hebben geantwoord en de brief aan Eilko Onsta's zoon te hebben meegegeven. Gegeven te Emden op 7 januari 1507. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
789 Overeenkomst tussen Rooms-Koning Maximiliaan en hertog George van Sachsen betreffende graaf Edzard en de stad Groningen. De handelwijze van Maximiliaan als hij graaf Edzard op 1 maart bij zich zal roepen. Gegeven te Innsbruck op 14 januari 1507. Expeditie?
790 Brief van Heinrich van Stolberg en Wernigerode, stadhouder in Westfriesland, aan hertog George van Saksen inzake de schade aan de dijken in Friesland door de zware storm op 10 januari. Vooral de nieuwe dijk bij Harlingen, die door Thomas Beukelaar wordt aangelegd, alsmede de dijk bij de burcht, hebben grote schade opgelopen: overal in de omgeving werden de planken teruggevonden. Hij heeft de schout van Medemblik e.a. ontboden om te bespreken of de burcht behouden kan blijven en of de dijk anders aangelegd moet worden. Op 25 januari heeft hij te Haren besprekingen gevoerd met graaf Edzard over de munt. Het zou voor de landen nuttig zijn indien goud- en zilvermunten "uff schroet unde korn" (=gewicht en gehalte) volgens de keurvorstengulden werden geslagen en de zilvermunt niet volgens "korn" van de Brabantse munt. Er is geen muntmeester te krijgen, omdat er alleen enkele en dubbele stuivers geslagen worden en het zilver duur is. Aangezien de hertog gelijkwaardige munten als in Brabant en Holland probeert te krijgen, heeft de stadhouder aan Edzard voorgesteld munten volgens "der wirderung ewer furstliche gnaden" te slaan. De graaf meende evenwel dat hiervoor toestemming was van de Rooms-Koning. Hierop werd besloten dat zowel de Saksische munt als die van graaf Edzard in de gebieden gangbaar zou zijn. Gegeven te Leeuwarden 6 februari 1507. Expeditie, opgedrukt
791 Brief van George van Saksen aan graaf Edzard. Hij heeft zijn schrijven ontvangen betreffende het akkoord dat de landen jaarlijks 8000 gulden "zur regirung" zullen opbrengen en hetgeen hem "der huldung halben mangelt". Hij heeft zijn stadhouder in Westfriesland, Heinrich von Stolberg en Wernigerode, opgedragen dat de Groninger munt niet meer in zijn land gebruikt mag worden en er belasting op het bier geheven moet worden, vanwege het geld dat de Groningers hem schuldig zijn. George geeft de graaf te bedenken dat hij verplicht is het land niet anders te besturen, dan volgens zijn (Georges) verordening. Aangezien hij het bestuur van de Friese gebieden wil veranderen ("in ander wege zu bestellen"), verzoekt hij de graaf om voor persoonlijke besprekingen naar Salza te komen. Gegeven te Dresden op 25 februari 1507. Concept
792 Brief van graaf Edzard aan hertog George van Saksen. De opbrengst van de 8000 gulden, die de Ommelanden jaarlijks hebben toegezegd, levert problemen op aangezien alleen "den gemeynen man" wordt belast. Over de eerste termijn is niet meer dan 1000 gulden opgebracht. Edzard heeft de gedeputeerden bevolen de lasten gelijk over het land te verdelen. Inzake de huldiging is verder niets definitiefs ondernomen, doch hij zal de mensen er op wijzen dat men hem nog namens de hertog de "geburliche huldung und pflicht" moet doen. Het bestuur van het land is overeenkomstig de afspraken met Heinrich von Slenitz geordend: regelmatig zal het Hofgerecht te Winsum bijeen komen met vier bijzitters uit de standen van het land (waarvan 2 hoofdelingen en twee geleerden). Het is onjuist dat de Ommelanders verplicht worden hun waren in Groningen op de markt te brengen, hij heeft enkel de uitvoer van graan verboden. Gegeven te Aurich op 6 maart 1507. Expeditie, met opgedrukt kleinzegel van graaf Edzard en afschrift.
793 Brief van hertog George aan graaf Edzard, als antwoord op zijn brief van 6 maart. De graaf dient de mensen, overeenkomstig de afspraak met Heinrich von Slenitz, zonder enig verder uitstel in zijn (Georges) "holdung" te brengen. Het bevreemdt hem dat Edzard niet vermeldt dat het sommige mensen verboden wordt, in strijd met het geldende Keizerlijke recht, om in appel verder te gaan dan het hofgerecht in de Ommelanden (dus bij de hertog of zijn overste hofgerecht te Leipzig). Voortaan moeten beroepszaken ordentelijk worden behandeld en de acten naar hem worden opgestuurd, zoals ook in Westfriesland het geval is. Gegeven te Erfurt op 18 maart 1507. Minuut en afschrift
794 Brief [van George van Saksen] aan de graaf Edzard waarin gevraagd wordt zijn drost te Groningen [Udo von der Koldenburch] uit te leveren aangezien uit de verklaring van Kempe Rupert blijkt, dat de drost samen met Gerbrand Mockema e.a. een opstand tegen stadhouder Everwijn van Bentheim had beraamd. Ongedateerd [1512]. Afschrift.
795 Instructie van George van Saksen naar aanleiding van de artikelen die hij van Caspar Ziegler heeft ontvangen, betreffende de graaf van Emden en de Groningers. Caspar Ziegler moet de zaak "zur handlung" brengen en zo spoedig mogelijk een bijeenkomst met de Groningers regelen. Enige zaken worden kort genoemd: de schade door de strijd met Edzard; de dood van hertog Hendrik van Brunswijk; Hero Omken; het ontslaan van de stad Groningen en de Ommelanden van hun eed van trouw [aan Edzard]; een geleide voor meester Hycke ("probst") en het opsturen van de aantekeningen van de besprekingen tussen Christof von Taubenheim en de graaf von Königstein met het oog op de komende onderhandelingen. Ongedateerd [na 23 juni 1514]. Concept.
796 Punten door Jacob Hildebrand, Wymel Filips en Heyl Konings op bevel van burgemeester Peter Sickinge ingebracht tijdens de besprekingen met de Saksers. Ongedateerd (1514?).
797 Brief van George van Saksen aan de kanselier in Friesland. Hij heeft vernomen hoe de kanselier zijn bevel inzake Schelte van der Geest en Aga Goudsmid heeft uitgevoerd. Alhoewel hij het besluit van de kanselier aanvaardt om aan het einde van zijn diensttijd zijn ambt in Friesland te beeindigen, hoopt George dat hij langer in dienst zal blijven aangezien "ein fremder der angezceigter landart gelegenheit nicht weyst". Gegeven te Schellenberg op 11 november 1504. Concept
798 Brief van George van Saksen aan zijn stadhouder in Friesland, Heinrich von Stolberg- Wernigerode, dat hij tevreden is dat deze in afwachting van nadere instructies, met graaf Edzard alleen over het eerste artikel onderhandelt. Hij staat positief tegenover diens verzoek om rond pasen enige tijd naar Saksen ("diso lant") te gaan nu zijn "krankheit merglichen besserung" toont. Met het oog op de opstandigheid ("widerwertigkeit") moeten de zaken evenwel goed geregeld worden. Hij kan geen andere raden sturen en derhalve is het noodzakelijk dat Seifart von Lüttichau en Sigmund Pflug zijn terugkeer willen afwachten. Met bijbehorend ceduul dat de hertog verheugd is dat de bussen uit Mechelen in Friesland zijn aangekomen. Gegeven te Schellenberg op 18 december 1507. Concept
799 Brief van Hero Voydes, muntmeester in Friesland, aan hertog George waarin hij verklaart geen schuld te hebben aan het slaan van munten van een te gering gewicht. Dit moet gebeurd zijn tijdens zijn afwezigheid, toen hij het muntstempel niet in zijn bezit had. Op bevel van de waardienaar ("wardeiner") te Leeuwarden, heeft hij zich in een herberg nabij het blokhuis Weerd Groningen verantwoord tegenover vijf dienaren van de stadhouder, te weten: Claus von Ulm, Selbwander, Spangenberg, Swartzhans en Grumbach. De muntmeester beklaagt zich over de "frevel und ubelthat" die men hem daar heeft aangedaan. In opdracht van Von Stolberg- Wernigerode is hij in Groningen en Oostfriesland geweest om zich - bij zijn eed als muntmeester - te verantwoorden. Had hij dit niet gedaan dan "hetten sie gut recht zu mir gehapt". Ongedateerd (na 12 oktober 1507). Expeditie? (niet bezegeld).
800 Brief van George van Saksen aan muntmeester Hero Voydes, als antwoord op diens schrijven over de geslagen munten van een te gering gewicht. Ongedateerd [1507]. Concept
801 Opgave van het gewicht aan edelmetaal dat de gouden en zilveren munten moeten bevatten. Inzake de goudgulden, dubbele stuiver, stuiver, oort, halve krumstaart, witte, halve witte en de mark. Ongedateerd [1507]. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
802 Brief [van stadhouder Hendrik van Stolberg-Wernigerode] aan hertog George van Saksen. Betreffende de klachten van de Ommelanders over de schade die zij hebben geleden door de bouw van de burcht van graaf Edzard in Groningen; de huldiging van overste maarschalk Hendrik von Slenitz en de scribent, in naam van hertog George, door de Ommelanders voor het klooster Aduard; het beroep dat Sebold Janckes in zijn rechtszaak op de hertog wil doen; het kanon te Franeker; het niet doorgaan van de besprekingen te Workum met de graaf Van Egmond, o.a. over het Bildt; de klachten van Sneek en andere steden dat men op het platteland de waren van elders betrekt "den stethen zcu abbruch; de opmeting van het Bildt; de benoeming van Hans von Grumbach tot ambtman te Sneek; de problemen met de waag te IJlst; de betaling van de mensen die land op het Bildt hadden, die met Christoff von Taubenheim tot overeenkomst zijn gekomen; besprekingen met Everwijn von Bentheim "der wintmulen halben; de klachten van de muntmeester, dat hij alleen stuivers moet slaan; en het feit dat hij van de raden van wijlen koning Filips nog geen antwoord heeft gekregen "der muntze halben". Ongedateerd [na 24 dec 1506]. Expeditie (sneden in papier voor bevestiging zegel).
803 Maximiliaan I verzoekt bisschop Frederik van Utrecht om op 15 mei op de rijksdag te Konstanz te komen, om een oplossing te vinden inzake de rechten van hertog George van Saksen op de stad Groningen. Gegeven te Hagenau op 6 maart 1507. Afschrift
804 Artikelen van het bestand dat door de roomskoninklijke raden en commissarissen [te Hattem?] is gesloten tussen hertog George van Saksen en de bisschop van Utrecht, durende van 13 maart tot Pasen (12 april) 1506. Ongedateerd [begin maart 1506]. Concept?
805 Brief van Vijt von Drachsdorf, regent in Friesland, aan de heren [te Hattem] verzameld, naar aanleiding van hun schrijven over het verloop van de onderhandelingen. Uit "waarachtige kontscap uytter stat" weet hij dat de Groningers groot gebrek lijden. Indien zij van hulp uit het Sticht verstoken blijven, heeft hij goede hoop dat de hertog zijn zin zal krijgen. De troepen liggen in 10 kampementen rondom de stad. Hij heeft dringend geld nodig voor de betaling van de 300 soldaten die hij in dienst heeft. Nog steeds heeft hij niets vernomen van Bruxlener [Brucksleger] die hij 6 weken geleden naar de hertog heeft gestuurd. Gegeven op 4 maart 1506. Expeditie, met opgedrukt kleinzegel van Vijt von Drachsdorf.
806 Brief van Vijt von Drachsdorf, regent in Friesland, aan hertog George van Saksen. De regenten hebben hem geschreven dat er een verdrag met het Utrecht is gesloten, durende tot Pasen. Mocht de strijd daarna voortgaan, dan acht hij het wenselijk dat er meer goederen ("reijsigen tuych") en soldaten worden gestuurd. Er is dringend geld nodig voor de betaling van de soldaten, die men 2 en 3 maand soldij schuldig is. Aangezien de regenten 100 nieuwe soldaten hebben aangenomen, zal er in de toekomst meer geld nodig zijn. Gegeven te Aduard op 13 maart 1506. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
807 Verklaring van hertog George van Saksen dat hij graaf Johan van Oldenburg en Delmenhorst als zijn raad en dienaar aanneemt en de verplichtingen herhaalt die in de akte van 13 april genoemd worden. Gegeven op 23 april 1507. Afschrift
808 Brief van Johan Rataller aan hertog George. De ingelegde brief uit Friesland, gekregen met het verzoek deze aan de hertog verder te zenden, heeft hij direkt aan de postmeester gegeven, die heeft toegezegd deze aan de eerste bode mee te geven. Hij heeft zijn uiterste best heeft gedaan de mensen aan te manen inzake de Luikse schuld. Ook heeft hij geen moeite gespaard in verband met de rechtszaak bij de raad van Bourgondië en Brabant. Doch het optreden van de Fransen en Geldersen en de kans dat de bisschop en het land van Luik naar Franse zijde zullen overgaan, bemoeilijkt de zaak zeer. Gegeven te Mechelen op 26 mei 1507. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
809 Onder bemiddeling van Sixtens Olhafen, koninklijke secretaris, hebben de gevolmachtigde juristen van hertog George en de bisschop van Utrecht [op de Rijksdag te Konstanz] onderhandeld en verklaard dat hun geschillen omtrent de stad Groningen onder leiding van de Rooms-Koning zullen worden opgelost. Gegeven [te Konstanz] op 20 juli 1507. Afschrift?
810 Verklaring van Sixtens Olhafen, koninklijke secretaris, dat het geschil tussen hertog George van Saksen en de stad Groningen, op verzoek van Maximiliaan is behandeld op de rijksdag te Konstanz. Gegeven te Konstanz op 21 juli 1507. Afschrift?
811 Instructie van George van Saksen aan Niclas von Heynitz, Christof von Taubenheim en Caspar Ziegler voor de onderhandelingen met de bisschop van Utrecht inzake de geschillen over de stad Groningen. Uitleg hoe "in berurter sachen unser (Georges) fundament gestelt sey". Gegeven te Leipzig op 25 november 1507. Concept
812 Brief van hertog George aan de bisschop van Utrecht. Hij schrijft verhinderd te zijn voor de besprekingen op 5 oktober, inzake hun geschillen over de stad Groningen. Hij stelt voor om de onderhandelingen op 11 november te Münster of Keulen te houden. Ongedateerd (tussen 23 augustus en 5 oktober 1507). Concept.
813 Brief van Frederik van Baden, bisschop van Utrecht, aan George van Saksen. Naar aanleiding van de besprekingen tussen hun afgevaardigden te Konstanz, stelt hij voor om op 5 oktober voor persoonlijke onderhandelingen bijeen te komen. "Angesehen das der lufft sterbens halb uber all, in und umb unsern stifft nit gantz klar ist" zou dit moeten gebeuren in Amsterdam, Gouda, Woerden of Schoonhoven. Gegeven te Wijk bij Duurstede op 23 augustus 1507. Expeditie, met opgedrukt kleinzegel.
814 Mandaat van Maximiliaan aan Edzard en Huge, graven te Emden. Op de rijksdag te Konstanz hebben de keurvorsten, vorsten en standen hem ruiters en voetsoldaten toegezegd voor zijn "Romzcug". De hertog van Saksen moet daarvoor een bijdrage geven uit de inkomsten van al zijn landen, inclusief Friesland. Graaf Edzard wordt ernstig verzocht aan zijn plicht te voldoen en hertog George te helpen bij het opbrengen van de gelden in Friesland. Gegeven te Konstanz op 20 augustus 1507. Afschrift
815 Samenvatting van hetgeen door bemiddeling van de roomskoninklijke raden te Hattem is afgesproken tussen de hertog van Saksen en de bisschop van Utrecht, met betrekking tot de stad Groningen. Ongedateerd [17 oktober 1505?]. Afschrift.
816 Verslag van hetgeen te Hattem onder bemiddeling van de koninklijke raden, graaf Frederik zu Zcollern, heer Erharten zu Wolheim, heer Hendrik van Wisch, Willem van Oy en magister Johan Russer, mondeling ("muntlichen") tussen George van Saksen en de bisschop van Utrecht is overeengekomen. Gegeven te Hattem op "freytag nach sant Gallen tag" [17 oktober 1505?]. Expeditie of afschrift?
817 Hetgeen te Hattem onder bemiddeling van de koninklijke raden is overeengekomen ("verordnet") tussen George van Saksen en de bisschop van Utrecht. Ongedateerd [22 oktober 1507?]. Expeditie of afschrift?
818 Bericht van Hendrik de Jonge graaf van Stolberg en Wernigerode, stadhouder in Westfriesland, aan George van Saksen over de problemen ("gebrechen") in Friesland. Betreffende de onjuist geslagen munten te Antwerpen en de problemen om een waardijn in dienst te nemen; de accijns op het bier; de problemen met de rechtspraak in de Grietenijen waar de grietmannen "bodengelt und fedbandt (ferdban) nach alter Friesischer manieren" nemen; de betalingsproblemen van Beukelaar en van Wijngaarden; de opmeting van het Bildt; de dijk te Harlingen; de klachten dat de "zcinszherren" de belasting op de verkoop van grond proberen te verhogen; de eis van Sneek dat iedereen zijn waren op de markt moet verkopen; het verzoek van de stad Leeuwarden om vermindering van belastingen; het jaargeld voor de oudste zoon van de stadhouder van Holland; de 2000 gulden die van Johan Munten te Antwerpen zijn ontvangen; problemen omtrent de betaling van graaf Edzard; de rekening "zo Felisch vor Groningen im orloghe gehalte n"; de ontevredenheid van een drietal bussenschutten over hun jaargeld; de belegering van "Porroy"; het onvoldoende aantal procuratoren vanwege de lage lonen, alsmede het verbod dat priesters niet het ambt van procureur aan het hof mogen uitoefenen; vanwege het natte weer is er niet gewerkt aan de Ee ("an der Ehe") alhoewel het geld daarvoor was binnen gebracht; de problemen omtrent de ingang van de diensttijd van Hans von Grumbach [als ambtman te Sneek] nadat hij verlof had gekregen; het verzoek van Fritz von Grumbach om een hoger soldij te krijgen; de problemen om "die rechnung" op St. Jacobi gereed te hebben. Gegeven te Leeuwarden op 28 augustus 1507. Expeditie, opgedr
819 Instructies van hertog George aan doctor Heynitz, Christof von Taubenheim en Caspar Ziegler in verband met de onderhandelingen met de bisschop van Utrecht en graaf Edzard inzake de stad Groningen. Gegeven te Schellenberg op 12 november 1507. Concept
820 Brief van George van Saksen aan graaf Edzard betreffende de op de rijksdag te Konstanz toegezegde steun voor Maximiliaans "Rom zug". Edzard dient 360 gulden voor 9 ruiters en 12 voetsoldaten op te brengen, hetgeen George op 18 oktober wil ontvangen. Gegeven te Schellenberg op 13 september 1507. Concept
821 Herhaald verbod van graaf Edzard aan de inwoners tussen de Eems en Gerkesbrug op de uitvoer van koren ten boete van 50 goudgulden. Gegeven te Emden op 3 oktober 1507. Afschrift?
822 Uitvoerig bericht van de stadhouder in Westfriesland, Hendrik de Jongere graaf van Stolberg en Wernigerode, aan hertog George van Saksen, betreffende een aantal zaken. Het in dienst gaan van muntmeester Stefan Lamprecht van Lingen bij de graaf van Oostfriesland; het militair optreden van hertog Karel van Gelre dat gesteund wordt door de Fransen; het bericht van Aloff van Rechteren dat graaf Edzard in onderhandeling is met de steden in Utrecht en met de bisschoppelijke raden om de stad Groningen aan het Sticht over te dragen; het advies om de huizen te versterken gezien de onzekerheid omtrent de plannen van Edzard nu hij probeert om oorlogsschepen van de koning van Denemarken te krijgen; de vele klachten vanwege de gevangenneming door de Groningers van de Ommelander Reinhart Frippma; de problemen omtrent de bussen in Mechelen waarvoor Sigmund von Maltitz naar hertogin Margaretha is gestuurd en het geld dat Rataller nog van de hertog krijgt. Gegeven te Leeuwarden op 8 oktober 150 7. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
823 Brief van Jacobus Losz, officiaal, aan Erasmus Vischer, secretaris van hertog George, inzake de brieven betreffende Van Wijngaarden; het geld dat de hertog niet aan Edzard wil betalen, hetgeen de graaf mogelijk bij de keizer aanhangig wil maken; en de renten van Pappenfelt waarvoor geen schriftelijk bewijs is. Gegeven te Antwerpen op 2 november 1507. Expeditie, met opgedrukt zegel van Jacobus Losz (los).
824 Brief van George van Saksen aan bisschop Frederik van Utrecht, naar aanleiding van zijn afwijzing om op 11 november te Keulen of Münster te komen. Indien de bisschop niet op zijn voorstel ingaat en hem vraagt om met zijn "wesentlichen hoff" naar Nijenhaus of Schüttorf te komen, een reis van meer dan 14 dagen, dan verwacht hij ook grondige redenen hiervoor. Hij zal zijn gevolmachtigde raad naar Schüttorf sturen. Gegeven te Schellenberg op 26 oktober 1507. Concept
825 Brief van Frederik van Baden aan hertog George van Saksen, naar aanleiding van zijn schrijven waarin hij verzoekt hun bijeenkomst op 11 november te Keulen of Münster te houden. Vanwege de oorlog in de landen van Gelre en Kleef en de "quaitwillende" in het bisdom Münster, verzoekt hij de bijeenkomst in het graafschap Bentheim te houden op St. Katharine in de herberg te Schüttorf of (met voorkeur) Nijenhaus. Gegeven te Abcoude op 4 oktober 1507. Expeditie, met opgedrukt zegel van Frederik van Baden.
826 Brief van Hans Schenk heer te Tautenburg, raad in Westfriesland, aan Hendrik van Stolberg-Wernigerode, o.a. betreffende de bijeenkomst te Sloten waar mr. Evert [Jarges?], Seifert von Lüttichau en de kanselier [Sigmund Pflug?] aanwezig waren; de positie van de stad Groningen; de plundering van vee door graaf Edzard en zijn intentie om de blokhuizen Weerdenbras en Weert Groningen in te nemen; de pastorie te Leeuwarden; het gevangen nemen van een Saksische bode, etc. Gegeven op 11 juni 1508 te Leeuwarden. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
827 Brief van Hendrik von Slenitz aan George van Saksen. Betreffende het opsturen van een afschrift van de "kaiserliche lehen und regalien brief", zijn bezoek aan Heinrich von Stolberg- Wernigerode waar hij over Friese aangelegenheden gesproken heeft en de klachten van ambtman Hans [von Grumbach?] over zijn behuizing in het kasteel. Gegeven op 14 juni 1508. Expeditie?
828 Brief van Frederik van Egmond aan [Hans] Schenk van Tautenburg, waarin hij de raden in Friesland vraagt om het jaarlijkse mangeld dat hij ontvangt, aan zijn dienaar Hendrik de Ridder mee te geven. Gegeven te Schoonhoven op 6 oktober 1508. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
829 Overeenkomst tussen de regenten in Friesland enerzijds en Jacob en Floris van Wijngaarden en Thomas Beukelaar anderzijds, over de betaling van de pacht van de Bildt landen. Gegeven te Heeg op 13 oktober 1508. Afschrift
830 Thomas Beukelaar en Jacob, Floris en Dirk van Wijngaarden verklaren met hertog George van Saksen een overeenkomst te hebben gesloten, dat zij het land in het Grote Bildt nog dit jaar zullen bedijken. Met de voorwaarden waarop dit gebeuren zal. Gegeven op 22 februari 1505. Afschrift
831 Brief van Nicolaas von Lebenstein aan Hans Schenk van Tautenburg, inzake de gebroeders Van Wijngaarden. Voorts betreffende de de reis van Margaretha van Savoie met enige heren "von dem Orden" naar Kamerijk, om met de koning van Frankrijk vrede te sluiten. De heer van Bergen en Sigmund Pflug is naar "den konink von Engelandt seyn ambasaten" gereisd vanwege de keizer. Gegeven op 11 november 1508. Afschrift
832 Brief van Thomas Beukelaar en Jacob, Floris en Derk van Wijngaarden aan de regenten in Friesland dat zij het ontwerp voor het verdrag inzake de bedijking van het Bildt hebben ontvangen en met meester Klaas von Lebenstein hebben bezegeld. Met 4 bijbehorende artikelen. Gegeven te Heeg op 12 november 1508. Afschrift
833 Brief van bisschop Frederik van Utrecht aan Hans Schenk van Tautenburg, raad in Westfriesland. Hij vraagt de levering proviand uit Friesland aan de Geldersen te verbieden, die op 29 oktober Kuinre hebben ingenomen. Gegeven te Duurstede op 19 november 1508. Afschrift
834 Brief van Karel, hertog van Gelre en graaf van Zutphen, aan Hans Schenk van Tautenburg, gedeputeerde in Friesland. Hij heeft opdracht gegeven de goederen van hertog Georges onderzaten in Friesland, die in Kuinre zonder zijn bevel in beslag waren genomen, onmiddellijk terug te geven. Gegeven te Zutphen 22 november 1508. Afschrift
835 Brief van Derk van Bergen, luitenant in Kuinre, en Heinrich von Essen, overste hoofdman in Kuinre, aan Hans Schenk van Tautenburg en ander gedeputeerden in Friesland. Betreffende de teruggave van de goederen aan de onderzaten van hertog George, die door de Geldersen in Kuinre in beslag waren genomen. Gegeven op 27 november 1508. Afschrift
836 Brief van Heinrich Groessze en "Kleyn Enderleyn Kwpff" aan Hans Schenk van Tautenburg, "unnsern genedigen herren von Sachssen stadtholder in Frieszland". Nadat Maximiliaan de garde ("hauffen") ontslagen heeft, zijn afgevaardigden van de koning van Denemarken en de hertog van Holstein gekomen om 4000 soldaten aan te nemen, die zich bij Appingedam moeten verzamelen. Graaf Edzard heeft hiervoor toestemming gegeven. De scribent vermoedt dat de troepenwerving uiteindelijk tegen de hertog van Saksen gericht zal zijn. Gegeven te 's- Hertogenbosch op 21 november 1508. Afschrift
837 Brief van graaf Edzard, stadhouder, aan hertog George van Saksen, waarin hij schrijft zijn vorige brief te hebben ontvangen betreffende de aanmaning aan de Ommelanders om hem hulde en eed te doen. Voorts schrijft hij over de achterstallige belastingen en vraagt of hij, gezien de grote armoede in de gebieden vanwege de zware stormen, dezelfde belastingen moet verordenen als die in de dorpen in Westfriesland. Gegeven te Aurich op 13 december 1508. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
838 Johan graaf van Oldenburg beklaagt zich bij hertog George over het feit dat zijn "arme luden" op velerlei wijze worden lastig gevallen door de Friezen uit Butjadingen, die onder heerschappij van graaf Edzard staan. Gegeven te op 25 september 1508
839 Brief van Johan graaf van Oldenburg en Delmenhorst aan hertog George van Saksen, waarin hij zich beklaagt over het optreden van graaf Edzard en de Butjadingers tegen hem en zijn onderdanen. Gegeven op 25 september 1508. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
840 Rekeningetje van geld dat [door Johan Rataller] aan het convent Aduard is betaald. 1508. Klad.
841 Brief van Hans Schenk van Tautenburg en andere raden in Westfriesland aan hertog George van Saksen, naar aanleiding van een schip met Hamburgse goederen. De "kauffgesell" van de dienaar van Fugger, die vertelde dat de goederen voor Brunswijk bestemd zijn, heeft hij naar hem doorverwezen. Gegeven te Leeuwarden op 6 december 1508. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
842 Brief van Hans Schenk van Tautenburg en andere raden in Westfriesland aan hertog George van Saksen. De goederen van een Hamburgs schip, dat voor Harlingen schipbreuk had geleden ("zcu grunde gegangen"), heeft ambtman Bernhart Metsch laten bergen. Hij heeft de mensen hun bergingsgeld gegeven. Verschillende mensen maken nu aanspraak op de goederen, die vooreerst naar Stavoren zijn gebracht. Gegeven te Leeuwarden op 10 januari 1509. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
843 Brief van Bernard Metsch aan Hans Schenk van Tautenburg inzake de goederen die zijn geborgen van het (Hamburgse) schip en het aandeel dat de bergingslieden is toegezegd. Gegeven op 1 januari 1509. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
844 Brief van de burgemeesters en raad van Hamburg aan hertog George van Saksen. Men beklaagt zich dat voor de teruggave van de goederen van twee schepen die "von quaden anfalle unde eventure syn gebleven", waarvan Bartelt Hagebeke en Allerd Meijer schippers waren, ongebruikelijk ("boven olde wonheide") veel geld wordt gevraagd. Gegeven te Hamburg op 27 januari 1509. Expeditie op perkament, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
845 Brief van George van Saksen aan obermaarschalk Heinrich van Slenitz en Ceasar Pflug, naar aanleiding van het schrijven van de Hamburgers (inv.nr. 844). Men moet er op toezien ("das sie bey unnsernn rettenn gewarttenn solten") dat regenten en raden tot een akkoord komen waarbij de goederen tegen een normaal berggeld worden teruggeven, indien men de verzekering krijgt dat goederen bestemd voor Friesland ongehinderd kunnen passeren. (Ten tijde van hertog Albrecht hadden de Hamburgers dit verhinderd). Gegeven te Dresden op 11 februari 1509. Minuut
846 Brief van Hans Schenk van Tautenburg aan hertog George van Saksen, waarin hij om instructies vraagt. Gedurende de winter hebben de dijken grote schade opgelopen, doch de grietmannen en steden weigeren om tot een gezamenlijke verordenig voor de reparatie te komen, aangezien zij "szich zcu keynen ewigen teichen wollen vorbinden". De dijkgerechtigden kunnen echter het benodigde geld niet alleen opbrengen. De dijk te Harlingen is op kosten van de hertog gemaakt, maar de dijken in de omgeving ziijn doorgebroken, waardoor de mensen grote schade hebben. Hans Kroeshaar, Georges dienaar, zal hierover nader berichten. Hij verzoekt de hertog "claer und entlich" te bevelen wat er met de uit zee geborgen goederen moet gebeuren. Voorts betreffende: de schade die hoofdeling Louw Donia heeft geleden door zijn gevangenschap te Groningen; de toestemming die de proost te Loppersum, eertijds pastoor te Kollum, heeft gevraagd voor de verkoop van zijn huis aldaar gelegen, ten bedrage van 190 goudgulden, aan de grietman te Kollumerland; het verzoek van Johan zcu der Punte die "uff des landt der Werdenbrassz gebouwen ist; de brief aan graaf Edzard inzake de huldiging, die voor kerst verstuurd is maar waarop nog geen antwoord is ontvangen; Beukelaar en Van Wijngaarden "die vorschreybung uber die Bilde voltzogen" hebben; de opmeting van het Bildt; de brief aan Erasmus Vischer om bij de keizer bezwaar te maken tegen de nieuwe tol, die de drost te Hattem klaarblijkelijk alleen van Friezen heft; het verzoek aan graaf Edzard om met de Groningers te onderhandelen over de nieuwe tol die zij hebben ingesteld; het verzoek van Sneek om de stad met een gracht en een wal te mogen versterken, met het oog op de soldaten die in Kuinre liggen; de pogingen van een "cortisaen" van Friese afkomst, om een priester zijn pastorie afhandig te maken, door hem naar Rome te sturen. Gegeven te Leeuwarden op 30 januari 1509. Expeditie, opgedru
847 Brief van Heinrich von Slenitz aan George van Saksen, dat Wolf von Slenitz met brieven van de hertog inzake de onderhandelingen van Sittich von Berlebsen met landgraaf Willem [van Hessen], bestemd voor hem en Cesar Pflug, in Brussel is aangekomen. Men antwoordt op Georges verzoek om raad in deze aangelegenheid. Gegeven te Brussel op 3 februari 1509. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
848 Brief van Hans Schenk van Tautenburg en andere raden in Westfriesland aan hertog George van Saksen naar aanleiding van diens schrijven van 15 april. Men is in onderhandeling over het maken van de dijken. Het herhaalde verzoek van Louw Donia, die vanwege zijn gevangenschap door de Groningers zijn goederen heeft moeten verpanden, om met het "uffgebott uber die kirche wnd das gerecht ... in keuffen zu gestehen" te mogen blijven na de dood van de stadhouder, opdat zijn armoede niet bekend wordt. De toestemming van hertog George inzake de koop van het huis te Kollum door grietman Sippe Mockema van de proost. Voor de meting van het Bildt zijn geen bekwame landmeters aanwezig. Het bericht van graaf Edzard dat de door de Groningers ingestelde tollen zijn afgeschaft. Seifert von Lüttichau heeft wegens zijn ziekte in Holland geen nieuws vernomen inzake de problemen over de goederen van een burger uit Amsterdam, welke zijn opgeslagen Franeker en Leeuwarden. Voor de benoeming van Frans Minnema, na "endung" van het Hofgerecht op 18 juni, is de toestemming van de hertog noodzakelijk. De toesturing van de rekening ("die rechnunge") aan de hertog. Voorst inzake "die kuchen" in Johan Ratallers rekening, de soldij van de soldaten op de versterkingen ("solde der hewser"), het tekort aan kogels voor het geschut: het model daarvoor ("die moedel zu den kloessen") was door de overleden stadhouder meegenomen, Margaretha van Oostenrijk en die van Antwerpen hebben enige soldaten "consentirt uff die von Groningen antzugreiffenn", inzake huisman Hera Bobinga en het Hofgerecht. Van de aanvoerders op Weerdenbras en Weert Groningen heeft men vernomen dat graaf Edzard, vanwege "eyn grosz gemurmel unde widderwille" tegen hem in de stad, heeft verboden om in de kloosters, dorpen en plaatsen te brouwen, bakken, smeden of enig ander handwerk "uffm keuff treyben" zonder dat dit in Groningen wordt aangeboden. Gegeven te Leeuwarden op 18 mei 1509
849 Brief van Hans Schenk van Tautenburg en andere raden in Westfriesland aan hertog George van Saksen. De nalatenschap van stadhouder Heinrich von Stolberg-Wernigerode is aan Peter Bothen meegegeven. De graaf van Oldenburg heeft tijdens de bespreking met Sigmund von Maltitz gesteld dat graaf Edzard met de dag machtiger en onwilliger wordt. Met het oog hierop heeft hertog Hendrik van Brunswijk aangedrongen op een goede verstandhouding met de steden Hamburg en Bremen. Graaf Edzard zoekt toenadering tot het bisdom Münster. Voorts betreffende de voorwaarden (overeenkomstig de "kost und szolde" van Zcobel en Drachsdorf op het huis te Leeuwarden) waarop Caspar von Wolfsdorf en Guderlen moeten worden aangenomen en de klachten van de Ommelanders dat graaf Edzard verbiedt om (bij het Hofgerecht) te appelleren. Gegeven te Leeuwarden op 10 april 1509. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren.
850 Brief van de gedeputeerden tussen de Eems en de Lauwers aan stadhouder Edzard. Na met de rentmeester te hebben "gherekent" bleek men een (belasting) achterstand te hebben van 10 à 11 duizend goudgulden. Men kan dit geld echter niet opbrengen "angeseen susdanige grote besweringe und perikelen by menschen denckent edder in hondert jaren in den landen nee synt ghewest". De dijken zijn in een jammerlijke staat, de zee is tweemaal ingebroken, het vee is gestorven en de meiers hebben hun huur opgezegd en zijn weggetrokken. Men vraagt graaf Edzard om een "vruntliche supplicatie". Gegeven te Appingedam op 16 april 1509. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
851 Brief van George van Saksen aan de regenten in Friesland, naar aanleiding van hun schrijven van 18 mei. Aan de voorgenomen bedijking is de hertog veel gelegen. Voorts o.a. betreffende het verzoek van Louw Donia, zijn toestemming voor de koop van het huis te Keulen door Sippe Mockema, de soldij voor de soldaten op de versterkingen, Hero Bobinga en graaf Edzard. Gegeven te Dresden op 3 juni 1509. Concept
852 Brief aan hertog George van Saksen over het verlenen van een jaargeld. Gegeven te Kassel op 18 april 1509. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
853 Brief van graaf Edzard aan hertog George van Saksen betreffende de Ommelanden. Gegeven te Emden op 20 april 1509. Expeditie, met opgedrukt kleinzegel van Edzard Cirksena.
854 Instructie van hertog George van Saksen aan Heinrich von Slenitz, overste maarschalk etc., en Christof von Taubenheim, ambtman te Freyburg, voor de onderhandelingen met Wilhelm landgraaf te Hessen etc. inzake Friesland. Gegeven op 3 mei 1509. Expeditie, met opgedrukt zegel en minuut.
855 Brief van hertog George van Saksen aan de regenten in Friesland, als antwoord op hun schrijven inzake het opsturen van de nalatenschap van stadhouder Heinrich von Stolberg- Wernigerode, de besprekingen van Sigmund von Maltitz met de graaf van Oldenburg en de klachten van de Ommelanders dat graaf Edzard hen verbiedt (bij het hofgerecht?) te appelleren. De hertog schrijft spoedig zijn "potschefft" te zullen sturen. Gegeven te Dresden op 9 mei 1509. Concept
856 Brief van George van Saksen aan graaf Edzard. Hij heeft de berichten niet willen geloven dat Edzard, in strijd met zijn verordening, het de Ommelanders verbiedt om te brouwen, bakken, smeden of andere zaken te verkopen, indien dit niet op de Groninger markt is gebracht. Derhalve moet de graaf hem schriftelijk medelen welk verbod hij heeft uitgevaardigd. Gegeven te Dresden op 9 mei 1509. Concept
857 Stadhouder graaf Edzard antwoordt hertog George aangaande de beschuldigingen tegen hem uitgebracht dat hij in alle kloosters, dorpen en plaatsen het brouwen, verkopen etc. van zaken verboden heeft die men in Groningen behoort te halen. Edzard verklaart dat het verbod alleen het koren betreft dat men uit Friesland wil voeren. Hij dankt de hertog dat deze om opheldering vraagt en de verdachtmakingen tegen hem niet direct heeft willen geloven. Gegeven te Emden op 10 juli 1509. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
858 Briefje van hertog George waarin hij stelt dat hem aan de zaak (het bericht dat graaf Edzard het Groninger stapelrecht doorvoert) veel gelegen is en hij spoedig "bey egener botschafft" zijn standpunt te kennen zal geven. Gegeven te Dresden op 8 mei 1509. Concept
859 Kwitantie van Nicolaas von Lebenstein voor Johan Rataller, vanwege de ontvangst van 100 gulden "fueszgelt". Gegeven op 29 augustus [1508]. Expeditie
860 Kwitantie van Harmen Benkema voor Johan Rataller, rentmeester generaal in Friesland, ten bedrage van 100 goudgulden als derde termijn voor de 500 Rijnse guldens, die hertog George van Saksen hem zal betalen. Gegeven op 6 augustus 1508. Expeditie
861 Kwitantie van kanselarijschrijver Thomas van Sleeswijk voor rentmeester Johan Rataller, ten bedrage 32 gouden Rijnse gulden, voor achterstallig loon en kleedgeld over de jaren 1504 en 1505. Gegeven te Leeuwarden op 1 december 1508. Expeditie
862 Kwitantie van Frederik van Egmond voor de regenten in Friesland [o.a. Johan Rataller] ten bedrage van 300 Rijnse goudgulden, voor zijn jaargeld. Gegeven op [11 oktober] 1508. Expeditie
863 Kwitantie van Hessel Martena voor Johan Rataller rentmeester in Friesland, ten bedrage van 50 goudgulden, voor zijn lijfgeld. Gegeven op 31 augustus 1508. Expeditie
864 Kwitantie van Harink Donia, medepastoor te Bolsward, voor Johan Rataller, rentmeester-generaal in Westfriesland, ten bedrage van 10 goudgulden die de hertog hem jaarlijks heeft toegezegd. Gegeven op 31 augustus 1508. Expeditie
865 Kwitantie van heer Peter Simons, prebendaris te Bolsward, aan Johan Rataller, rentmeester-generaal in Westfriesland, ten bedrage van 10 goudgulden die de hertog hem jaarlijks heeft toegezegd. Gegeven op 13 augustus 1508. Expeditie
866 Kwitantie van Andries Hoeit voor rentmeester-generaal Jan Rataller, ten bedragen van 10 enkelgulden en 24 stuiver, die de hertog hem jaarlijks heeft toegezegd. Gegeven op 7 augustus 1508. Expeditie
867 Kwitantie van Frederik pastoor te Wier, Hilbrandus pastoor in Berlikum, Sextus syntum? pastoor te Beetgum, Heino vicarus te Berlikum, Ulbe prebendaris te Wier en Tyeert prebendaris in Berlikum, voor Jan Rataller, ten bedrage van 67 gulden en 4 stuiver, voor de ontvangst van een Utrechtse goudgulden voor elke pondemaat die zij op het Bildt hebben. Gegeven op 7 augustus 1508. Expeditie
868 Kwitantie van Sallig Lyt voor Jan Rataller, ten bedrage van 23 goudgulden en 27 stuiver "in Bremyssen" voor o.a. kogels en kruit. Gegeven op 17 juli 1509. Expeditie?
869 Kwitantie van Harmen Benkema voor rentmeester Jan Rataller, ten bedrage van 100 goudgulden, als vierde termijn van de vijfhonderd Rijnse gulden, die hij van de hertog van Saksen krijgt, wegens de schade aan zijn huis tijdens het beleg door de Groningers. Gegeven op 18 augustus 1509. Expeditie
870 Brief van George van Saksen aan de raden in Westfriesland. Hij heeft graaf Edzard geschreven een manier te vinden om de belastingen in de Ommelanden op te brengen, naar aanleiding van diens schrijven aan hem dat het geld uit de Ommelanden nog niet binnengekomen was. Hij is verbaasd over de verandering in de "verschreybung" aan Thomas Beukelaar en die van Wijngaarden; men moet zich aan zijn bevel houden. Betreffende de "axis meyster" en de door de strijd teruglopende accijnzen in de havens te Sloten en Lemmer. Inzake de procuratie moeten de priesters de arme man ontzien. Het bevalt George dat Seifert von Lüttichau het hofgerecht waarneemt na het overlijden van stadhouder, Heinrich von Stolberg. Betreffende de brief van hertog de Oudere van Brunswijk inzake de goederen te Stavoren. Het verzoek van Filips von der Does om uitstel van betaling te krijgen van de 600 gulden pacht vanwege de 100 morgen land die hij op het Bildt heeft. Hij heeft een brief van Filips Bulland ontvangen da t hij is ontslagen als kamerschrijver. Rentmeester Johan Rataller heeft zijn toestemming om iemand in de kamer aan te nemen. Gegeven te Dresden op 24 januari 1509. Concept. Zie verder computerbestand.
871 Brief van Margaretha van Oostenrijk aan hertog George van Saksen of zijn regenten. Zij verzoekt dat de 300 gulden schade die Volkert Ysbrants negen jaar geleden heeft geleden toen het rijnschip van schipper Peter Herdebol, dat zijn goederen vervoerde, door enige Harlingers werd overvallen. Gegeven in Den Haag op 15 juni 1509. Afschrift
872 Brief van Hans Schenk van Tautenburg aan Margaretha van Oostenrijk en de raad te Amsterdam, naar aanleiding van het schrijven van 15 juni 1509. De goederen van Volkert Ysbrants zijn rechtmatig in beslag genomen toen hij tijdens de oorlog de stad Groningen wilde versterken, aangezien het "eyne rechte uffrichtige offene orloge" betrof waarbij de stad en haar helpers in de rijksban waren gedaan. Gegeven op 11 augustus 1509. Afschrift
873 Brief van de schout, burgemeesters, schepenen en raad van Amsterdam aan Hans Schenk van Tautenburg, waarin men vraagt Volkert Ysbrants te helpen bij de restitutie van zijn in beslaggenomen goederen. Gegeven op 6 augustus 1509. Afschrift
874 Brief van George van Saksen aan graaf Edzard als antwoord op diens schrijven van 12 december 1508. De hertog vertrouwt er op de graaf zijn best doet en een oplossing weet te vinden. Gegeven te Dresden op 15 januari 1509. Concept
875 Brief van Heinrich von Slenitz aan hertog George van Saksen met de mededeling dat heer Sittich von Berlebsen gisteren bij hem in Leipzig is gekomen met het bericht dat landgraaf Wilhelm "noch hochbegirigk ... sein Friszlandt ann sich zu bringen" voor een bedrag van 10000 gulden. Als hij de lopende zaken heeft afgehandeld (o.a. inzake Hans von Minckwitz, George von der Pforten en Kriebstein) zal Heinrich von Slenitz samen met Christof von Taubenheim naar de landgraaf reizen. Hij verzoekt de hertog om nodige instructies en crendentiebrieven te sturen. Gegeven [te Leipzig] op 1 mei 1509. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan.
876 Brief van Heinrich von Slenitz aan hertog George van Saksen. Benoeming van Everwijn, graaf van Bentheim, tot stadhouder van Friesland. Op een landdag van dinsdag 11 december zal over het onderhoud van de dijken worden onderhandeld. Onderhandelingen met graaf Edzard over Groningse zaken. Samenwerking van graaf Edzard met hertog Karel van Gelre. De Geldersen zouden Sneek, Bolsward, Sloten en Workum willen overvallen. Vervanging van de langdurig zieke kanselier van Friesland. Verzoek aan hertog George om afschriften te sturen van alle brieven over Friesland en graaf Edzard. 5 december 1509. Expeditie, opgedrukt zegel is verloren gegaan. Zie verder computerbestand.
877 Brief van Heinrich von Slenitz aan hertog George van Saksen inzake de benoeming van een nieuwe priester voor de opengevallen prebende ("geistlich lehen") St. Nicolaas in de kerk te Franeker. De regenten in Friesland hadden dr. Pawel [Paulus] Schiller tijdelijk aangesteld, nadat Edwer Siaerda ("die alde fraw zu Fronigker") bezwaar had gemaakt tegen de benoeming van dr. Hendrik van Warns door de raad en gemeente van Franeker. Deze hadden weliswaar het recht daartoe gekregen van de hertog, doch ook aan vrouwe Siaerda waren toezeggingen gedaan. Tot haar overlijden dient de zaak bij schikking wijze te worden geregeld. Derhalve moet worden voorkomen dat de stad in haar gelijk wordt gesteld, nu dr. Pauwel Schiller om zijn ontslag heeft gevraagd. Dr. Hendrik zou de prebende St. Katharina te Franeker moeten ontvangen in ruil voor zijn ontslag, waarop heer Wibode Siciams met de eerstgenoemde prebende kan worden beleend. Gegeven te Leeuwarden op 5 december 1509
878 Heinrich von Slenitz schrijft dat de aanvoerders op de blokhuizen "Wart Groningen" en "Weerdenbras" zich bij hem beklaagd hebben dat graaf Edzard het gebruik van Saksische munten in de stad en de Ommelanden opnieuw verboden heeft op 20 goudgulden boete. De soldaten op de blokhuizen willen de schade die zij hierdoor lijden vergoed hebben. Gegeven op 13 december 1509
879 Graaf Everwijn van Bentheim en Steinfurt stuurt George van Saksen de overeenkomst met de afgevaardigden van Oostergo, Westergo en Zevenwouden, gesloten te Leeuwarden, inzake de reparatie van de dijken. Gegeven kort na 11 december 1509. Afschrift
880 Brief van die van Oostergo aan stadhouder Everwijn von Bentheim en de andere raden in Westfriesland inzake het onderhoud der dijken. In tegenstelling tot de reversaalbrief van hertog Albrecht, waarin tot een gemeenschappelijk onderhoud der zeedijken besloten was, verzoekt men voortaan in deze van Westergo gescheiden te zijn. Ongedateerd [1509?].
881 Brief van Maximiliaan aan hertog George van Saksen, inzake de onderhandelingen over Friesland. Gegeven te Mechelen op 28 december 1509. Expeditie
3.3.2.01.08. Frieszländische Steuersachen 1505-1520
3.3.2.01.09. Frieszländische Sachen 1510-1514
3.3.2.01.10. Frieszländische Sachen 1510-1520
3.3.2.01.11. Frieszländische Sachen 1514-1515
3.3.2.01.12. Frieszländische Sachen 1516-1537
3.3.2.01.13. Frieszländische Sachen, vol. 1
3.3.2.01.14. Frieszländische Sachen, vol. 2
3.3.2.02. Archiv-Sachen
3.3.2.03. Bestrickungen (Politieke verwikkelingen)
3.3.2.04. Bündnisse (Verdragen)
3.3.2.05. Cammersachen (Rekenkamerzaken)
3.3.2.06. Cammer-Gericht (Bijdrage aan het Rijkskamergerecht)
3.3.2.07. Commerzien-Sachen (Rechtszaak over koopvaardijschepen)
3.3.2.08. Copialia
3.3.2.09. Gesandschafften
3.3.2.10. Hof- und Haushaltung (Inventarissen blokhuizen)
3.3.2.11. Irrungen (Geschillen over de landsheerlijke titel)
3.3.2.12. Justiz-Sachen
3.3.2.13. Kauf von Friesland (Verkoop van Friesland)
3.3.2.14. Klöster und Stifter (Kloosters in Friesland en Groningen)
3.3.2.15. Kriegs-Sachen
3.3.2.16. Maleficia (Strafbare feiten)
3.3.2.17. Münze (Muntzaken)
3.3.2.18. Privilegia (Privileges)
3.3.2.19. Regierung (Bestuur)
3.3.2.20. Städte und Örter (Steden, plaatsen, gebieden)
3.3.2.21. Steuern (Belastingzaken)
3.3.3. Handschreiben (Brieven)
3.3.4. Lebensbeschreibungen
3.3.5. Reisen
3.3.6. Schenk von Tautenburgische Sachen
3.3.7. Zeitungen (Brieven)
4. Stukken uit de sächsische landesbibliothek te dresden
5. Stukken uit het haus-, hof und staatsarchiv te wenen
6. Bijlagen
7. Supplement op de inventaris van de collectie microfiches van stukken
laatste wijziging 15-02-2002
2.461 beschreven archiefstukken

Kenmerken

Omvang:
263 Microfilm, fiches en jackets
Categorie:
  • Zonder categorie
Archiefvormer(s):
 
Archiefvormer Hertogen van Saksen
laatste wijziging 15-02-2002
2.461 beschreven archiefstukken
 
 
 
Een product van:

Huygens ING De Ree